Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Glebybielicoziemne
subarktycznymbrunatnymglebomleśnymnaAlasce,wyróżnionymprzezC.Kel-
logaiI.Nygarda(1951).RównieżJ.C.F.TedrowiD.E.Hill(1977)orazF.C.Ugolini
iR.S.Sletten(1988)wyróżniająwterenachpolarnychmrozoweglebybrunatne.
Z.Klimowicziinni(2008)opisująwpółnocno-zachodniejczęściZiemiWedela
Jarlsberga(Spitsbergen)dużezasięgimrozowychglebbrunatnychzpoziomemBv,
czyliwietrzeniowym.
Wpodmokłychglebachglejowychnadzmarzlinowailuwialnaakumulacja
substancjimawedługV
.Targuljana(1971)charaktermechaniczny,zzachowaniem
ichpotencjalniedużejzdolnościmigracji,aktywizującejsiękażdorazowopokolej-
nymobniżeniustropuzmarzliny.Wmniejwilgotnychwarunkach,podwpływem
konwekcyjnejmigracjiroztworówglebowychwnadzmarzlinowejwarstwienastę-
pujenapowierzchniachcząstekmineralno-iluwialnakoagulacjasubstancjiorga-
nicznejizwiązkówmineralnychpochodzącychzgórnejczęściprofiluglebowego
(Karavajeva,Targuljan1960,1963;Ivanova1965;Karavajeva1969;Targuljan1971).
Wprocesietymwspółdziałająprocesysegregacjimrozowejzwiązanezdobowymi
amplitudamitemperatury(Müller1965a,b;Catt1985).Wokresowonasyconym
wodąmaterialeglebowymnadzmarzlinąpowstajenagłębokości0,5-1,8mtrwały
podpowierzchniowydiagnostycznykrioiluwialnypoziomkontaktowyomiąższo-
ściod10do30cm,któregogenezazazwyczajjestpowiązanazprocesamimrozowej
segregacji(Kowalkowski1983a,b).Naogółtenpoziomprzebiegarównolegledo
powierzchniziemi,częstojednakmaprzebieggirlandowy,zklinamimrozowymi
wypełnionymiwybielonązwietrzelinąpylastą,głębokosięgającymiwuwarstwione
podłożezawierającewęglany.Dolnagranicategopoziomuwzbogaconawprocesie
segregacjimrozowej,zazwyczajwżwiryikamienie,jestostrainierówna.Górna
jegoczęść,wzbogaconawdrobnoziarnistymateriałprzezsegregacjęmrozową,ma
wyraźneistopnioweprzejściedowyżejleżącegopoziomuglebowego.
Drugimważnymwskaźnikiemwilgotnościaktywnegośrodowiskaperygla-
cjalnegozprzemywnągospodarkąwodnąiagradującąsięzmarzlinąjestrównież
podpowierzchniowy,wcześniejjużwspomnianypoziomglebowynazywanyfra-
gipan(Smith1965,1986).Występujenaróżnychkontynentachnagłębokościod
około20do80cm(Tavernier,Smith1957;FitzPatrick1956,1974;VanVliet,Lan-
gohr1979,1981;Langohr,VanVliet1981;Langohr,Vermeire1982;Smalley,Davin
1982;Langohr1983;Payton1992;Kowalkowski,Degórski2005)izazwyczajpo-
wstajewśrodowiskuperyglacjalnymwobrębiepoziomówdiagnostycznychargillic
isideric,niekiedytakżewdolnejczęścipoziomówcambicispodic.Rozwijasięalbo
wdolnejczęściwarstwyczynnejzmarzliny,bezpośredniowstropiewieloletniej
zmarzlinylubpodfrontemgórnymzamarzania,podczasperiodycznegonarasta-
niasoczewipłytekloduzmigrującychwódglebowych,opadającychlubwzno-
szącychsięzgodniezkierunkamicyrkulacjitermicznej,unoszącychzesobąmi-
neralnekoloidyidrobnypyłdodolnegolubgórnegofrontuzamarzania(ryc.2.8,
