Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Czas,przestrzeńidziałalnośćczłowieka
darczychobowiązywałanapoczątkuomawianejzmiany,ajakanajejkońcu.Kwestią
dodatkowąjestczasimiejscetychzmianorazpytanie,czyowarekonfiguracjajużsię
zakończyłaimożnasobiepozwolićnapróbęjejpodsumowania,czyteżraczejcałyczas
trwaiwszelkiesądyobarczonesąwysokimprawdopodobieństwemwystąpieniabłędu.
EdmundWnuk-Lipiński(2004)mówiotrzechfalachglobalizacji:pierwszejprzypa-
dającejnaokreswielkichodkryćgeograficznych,drugiejnaczasrewolucjiprzemysłowej
irozwojuimperiówWielkiejBrytaniiiFrancji,atrzeciejnaczasynamwspółczesne.
BezpośredniąprzyczynątrzeciejfazybyłupadekZwiązkuRadzieckiegoikoniecbipo-
larnegoporządkuświata–pewnejlogiki,wedługktórejnastępowałrozwójświataprzez
półwieku.Wedługtegoautoraobecnafalaglobalizacjidopierowzbierainicpewnego
niemożnapowiedziećotymdokądonanaszaniesie.Podążająctymtropemnależy
zatemstwierdzić,żewspółczesnanamrekonfiguracjacałyczastrwaiwrzeczywistości
samijesteśmynietylkojejświadkami,aleiwspółtwórcami.Globalizacjębardzoczęsto
postrzegasięjakosumęprocesówodgórnych,narzucanychzzewnątrziniezależnych
oddanejosobyczyspołeczności.Dopewnegostopnia,szczególniewsferzegospodar-
ki,jesttoprawda.Globalizacjajednakdokonujesiętakżenapoziomiecodziennych
doświadczeńilokalnychwydarzeń.Zarównoświadomośćzachodzącychprocesów,
jakireakcjananiejestczęściąglobalizacjiiprzyczyniasiędowspomnianejrekonfigu-
racjirelacjispołecznychigospodarczych(Jacynoiin.2004:8).Możemyzatempowie-
dzieć,żeglobalizacja,albokolejnajejfala,będzietrwaćtakdługo,jakdługobędziemy
myślećimówićotymprocesiejakooczymśobecnymiodczuwalnymwnaszymżyciu.
Podejmującdalejpróbęodpowiedzinapytaniapostawionenapoczątkutegopod-
rozdziału,trzebastwierdzić,żepunktemwyjściatrzeciejfaliglobalizacjiwydzielonej
przezWnuka-LipińskiegobyłporządekświataustanowionypoIIwojnieświatowej.
Chodzituzarównooporządekpolityczny,jakigospodarczy.Pierwszyobjawiałsię
dwubiegunowymsystememsuwerennychpaństwnarodowychmającychsilnywpływ
nagospodarkinarodowe.Druginatomiastbyłpochodnąporządkupolitycznegoi,
wuproszczeniu,skupiałzarównopaństwazgospodarkącentralnieplanowaną,jak
ipaństwazgospodarkąkapitalistyczną,gdziedominującymsystememprodukcjibył
fordyzm4.
Fordyzm,pozawielomainnymicechami,byłzeswejnaturyściślezwiązanyzkon-
cepcjąterytorium–wydzielonegowycinkaprzestrzeni,nadktórympełnąkontrolę
sprawujedefiniowalnypodmiot–iopierałsięnajednorodnościprzestrzeniprodukcji
iprzestrzenikonsumpcji(Agnew2005:144).Całośćżyciagospodarczego,widziana
zpozycjiobywatelaikonsumenta,byłazwiązanazjednym,konkretnymiznanymtery-
torium.Obecnie,będącnp.wPolsceichcąckupićodtwarzaczplikówmuzycznychmp3,
4Fordyzm–systemprodukcjizogniskowanywokółmasowejprodukcjiimasowejkonsumpcjiustan-
daryzowanychdóbrprzemysłowych.NazwapochodziodnazwiskaHenry’egoForda,któryjakopierwszy
wprowadziłorganizacjęprodukcjizzastosowaniemtaśmymontażowejwfabrycesamochodówwDetroit.
Systemtenbyłopartynadużych,pionowozintegrowanychprzedsiębiorstwachorazdalekoidącymtech-
nicznympodzialepracyprowadzącymdowykształceniawielkomiejskiejklasyniskowykwalifikowanych
robotników.Fordyzmbyłdominującymsystememprodukcjiwpaństwachkapitalistycznychodlat20.dolat
70.XXw.(Czerny2005:173).
