Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BarbaraKrauz-Mozer,PiotrBorowiec
„ukrytychskutkówubocznych”,jakjeograniczyćirozdzielić,takabynieprzeszka-
dzałyprocesowimodernizacjianiteżnieprzekroczyłygranic(wsensieekologicznym,
medycznym,psychologicznymispołecznym)„tego,codopuszczalne”.PytanieBecka
dotyczysposobówrozwiązywaniaproblemówbędącychkonsekwencjąrozwojutech-
niczno-ekonomicznego.Pytanietopociągazasobąkoniecznośćprzygotowaniasiędo
naukowegoipolitycznego„obchodzeniasię”zryzykiem,zarządzanianim,odkrywa-
nia,uwzględniago,unikaniaiukrywania.„Obiecywaniebezpieczeństwawzmagasię
wrazzewzrostemryzykaimusibyćwobecczujnejikrytycznejopiniipublicznejstale
potwierdzaneprzezkosmetycznączyteżfaktycznąingerencjęwrozwójtechniczno-
-ekonomiczny”96.Całąsytuacjękomplikujejeszczefakt,żewspołeczeństwiepowstaje
sytuacja„społecznejnieodpowiedzialności”,albowiemwwyspecjalizowanymspołe-
czeństwiekażdymaswojepoledziałania,copowoduje,żeniewiadomo,ktomazajmo-
waćsięnarastającymryzykiem,ktomajekontrolować,ograniczaćczyeliminować.
Współcześnienastąpiłaniespodziewanazmianawarunków.Dotychczasbyłotak,że
naniebezpieczeństwokontrowersyjnychdziałańbylinarażenibiedniiwykluczeni,te-
razporazpierwszyzagrożenisąci,którzyprzyczynilisiędopowstaniaindustrializacji
ijejnegatywnychskutków.U.Becknazywatozjawisko„efektembumerangowym”,
ponieważkonsekwencjeryzykadocierajądojegotwórców.„Efektbumerangowy
możewyrażaćsięnietylkowbezpośrednimzagrożeniużycia,leczrównieżuderzać
wmediapośredniczące:jakpieniądz,posiadanie,legitymizacja.Trafiaonnietylko
wpojedynczegosprawcę.Oddziałujebezpośrednioiegalitarnie,wciągawewspół-
cierpienieryczałtemwszystkich”97.Wpowrocietymwidaćporazpierwszyelementy
sprawiedliwościdziejowej,awmikroskaliprocesu–niwelowanienierównościspo-
łecznych.Niejesttojednakprawoabsolutne,gdyżwpraktycewydajesię,żeubóstwo
będziewdalszymciąguczynnikiemzwiększającympodatnośćnawszelkieodmiany
ryzyka.„Proletariatświatowegoryzykaosiedlasiępodkominamifabrycznymi,obok
rafineriiifabrykchemicznych,wośrodkachprzemysłowychTrzeciegoŚwiata.(...)
Ryzykownegałęzieprzemysłuzostałyprzeniesionedokrajówztaniąsiłąroboczą.Nie
jesttobynajmniejdziełemprzypadku.Występujebowiemsystemowa»siłaprzyciąga-
nia«międzyskrajnąbiedąaskrajnymryzykiem.Zcentrówprzeładunkowychryzyko
najczęściejjestekspediowanenaplacew»zacofanychprowincjonalnychdziurach«.
Inaiwnymgłupcemokazałbysięten,ktozakładałby,żeodpowiedzialnizatodyspo-
zytorzyniewiedzą,coczynią”98.
Sposobemrozwiązaniaproblemówiuniknięciazagrożeńjestwspółpracamiędzy-
narodowa.Jesttotymbardziejzasadne,żeryzykoprzemysłoweispowodowaneprzez
przemysłzniszczenianiemająwzględunagranicepaństwowe,czyniącświatbardziej
kosmopolitycznym.Iznówmożnabysiędopatrywaćprocesówegalitarnych,gdybynie
uświadomieniesobie,żedystrybucjaryzykabędzieprzebiegaćpodobniejakwwypad-
kujednostek.Biednekrajezawszebędąbardziejnarażonenaryzyko.Mogąsięstać
naprzykładmiejscemskładowaniatoksycznychodpadów,tyletylko,żepoupływie
jakiegośczasuteniebezpieczneodpady,wróżnej,„odmienionej”postaci,powrócądo
ichtwórców.
96U.Beck,Społeczeństwo...,s.28.
97Tamże,s.51.
98Tamże,s.55.
46
