Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WPROWADZENIE
kichjakJohnLockeczyTomasHobbes,orazKartezjusza3.Mimo
ichintelektualnychtrudów,którymtowarzyszyłypróbytworzenia
szczegółowychlistikatalogówkonkretnychafektów,charaktertego
zjawiskapozostawałtajemnicząinieuchwytną,azarazempotężną
iniebezpiecznąsiłą,władającąnietylkoduszamijednostek,aletak-
żecałymigrupamispołecznymi.Tenostatniproblemzeszczególną
siłądostrzegąipodejmąspołecznifilozofowieOświecenia-wśród
nichDavidHume,Jean-JacquesRousseau,AdamSmith,Immanuel
Kant,encyklopedyści4.
Problemafektunurtowałjednakwkulturzeprzedoświeceniowej
nietylkofilozofów.Przenikałrównieżdosztuki,wktórejniewyod-
rębnianozresztączystoestetycznychfunkcji,podobniejakestetyki
niepostrzeganojeszczejakoosobnegodziałufilozofii.Łączyłysię
onezfunkcjamimoralnymi,aoddziaływaniesztukinaodbiorcę
rozpatrywanojakokompleksoweiholistyczne;wpływającezarówno
najegoumysłiwyobraźnię,jakisferęduchaorazmoralności,ale
takżenadoznaniacielesne.
Wśródsztukzgodnieztradycjąszczególniebliskichrozmaitym
koncepcjomafektuwyróżniasięmuzyka-zwłaszczamuzykawokal-
3
Por.Arystoteles,Etykanikomachejska,przeł.D.Gromska,Warszawa1982,s.53-
-54;idem,Retoryka,w:idem,Retoryka.Poetyka,przeł.ioprac.H.Podbiel-
ski,Warszawa1988,s.116,121,144-184;R.Descartes,Namiętnościduszy,przeł.
L.Chmaj,Warszawa1986,s.69-87;T.Hobbes,Elementyflozofi,przeł.C.Zna-
mierowski,Warszawa1956,s.136-145;idem,Lewiatan,czyliMateria,forma
iwładzapaństwakościelnegoiświeckiego,przeł.C.Znamierowski,Warszawa
1954,s.42-55;J.Locke,Rozważaniadotyczącerozumuludzkiego,przeł.B.J.Ga-
wecki,Warszawa1955,s.310.
4
Por.J.B.Collins,K.L.Taylor,Introduction,w:EarlyModernEurope:Issuesand
Interpretations,Vol.3:TeRevolutionoftheMind,eds.J.B.Collins,K.L.Taylor,
Malden2006,s.155-159;M.Frasca-Spada,TeScienceandConversationofHu-
manNature,w:TeSciencesinEnlightenedEurope,eds.W
.Clark,J.Golinski,
S.Schańer,Chicago1999,s.220-232;R.P
.Hanley,AdamSmith:FromLove
toSympathy,nRevueinternationaledephilosophie”2014,no3,s.251-273;
I.P
.D.Morrisson,Kant)sPsychologyintheNonmoralContext,w:idem,Kantand
theRoleofPleasureinMoralAction,Athens(Ohio)2008,s.42-55;J.Taylor,To-
wardaHumeanSocialTeory:Sympathy,Belief,andPride,w:eadem,Refec-
tingSubjects:Passion,Sympathy,andSocietyinHume)sPhilosophy,Oxford2015,
s.32-98.
