Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.StanisławLem:LukrecjuszzeLwowa
41
wiłatychodkryć,nieprzeniknęłaichkonsekwencji.Aczłowiekjest
wtymstochastycznymświecienowoczesnejnaukinprzypadkiem”
innieszczęściem”.Tozaś,żetaksięwłaśniesprawymająjużprzy-
padkieminieszczęściemniejest.Możenawettenstanrzeczynieść
ludziompociechę.ZdaniemLemanajlepiejrozpoznalitęnadzieję-
tkwiącąwnżyciugodnymbogów”(III,322)-izrobilizniejnajlepszy
pożytek-chrześcijaniewłaśnie.Tooni,jakojedyni,stworzylibowiem
cywilizacjęnaukowo-technicznąitylkooniwydalizsiebiepaństwo
prawa,ustrójwolnychludzi.
OLemapesymizmieantropologicznymbyłamowawielokrotnie,
napomkniemywięctylkoostanowiskuLukrecjuszawtejsprawie.Ów
pesymizmwkwestiinaturyludzkiejnajcelniejwyrażafrazaOwidiu-
sza:Videomelioraproboque,deteriorasequor(nwidzę,codobreipo-
chwalam,aidęzatym,cozłe”).Takpośródludzibywa,atowystarcza,
bywytłumaczyćwzachowaniachludzkichdiabelstwo.ByłLukrecjusz
jedynymwcałejfilozofiipogańskiegoantyku,ktomyśltakąuznawał,
mimożeGrecjaiRzymwdiabłaniewierzyły.DlaLemanatomiast,
myślącegoonaturzeludzkiejpochrześcijańsku,diabelstwojestindy-
widualnąiwrodzonącechąosobową.Iwtensposóbnależyrozumieć
teżLukrecjusza,którymówi,że:
(ś)człowiekżyjewśródgwałtów,(ś)trawiswesiłynawaśniach,(ś)zlewasię
krwawympotem.(ś)Takbyłokiedyś,takterazjestitakbędziewprzyszłości.
(V,1145;1146;1129;1135)
Nienależyzatemoczekiwać,niezależnieodwysiłkówludziświę-
tych,żeGułagiAuschwitzsięniepowtórzą.WostatniejksiążceLema
czytamy:nzamiłowaniedozbrodniimordówmasowychjestcechą
konstytutywnąnaturyludzkiej”14.Niewszyscychrześcijaniepogląd
tenpodzielają.Lemidzieturękawrękęześw.Augustynemiśw.
Anzelmem,zLutremiKalwinem;rozchodzisięzOrygenesem,św.
Tomaszem,MaritainemczyRahnerem.
4.
ChcęnakoniecpowiedziećojednymrysiełączącymLukrecjusza
iLema-aleniezwyklecharakterystycznymiważnym,mianowicie
oichwspólnympoglądzienareligięczyszerzej-ichjednakimstosun-
14Tenże,Rasadrapieżców,dz.cyt.,s.176.
