Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
5.StanisławLem:LukrecjuszzeLwowa
Otóżdlategoreligiajestniezbywalna,choćzmieniahistoryczneszaty
(formy),żewczłowiekutkwiniezniszczalnareligijnapotrzeba-czu-
ciereligijne21.Tonczucie”(czynpotrzeba”)jestwszakdwuznaczne.Po
pierwsze,oznaczagatunkowąpredyspozycjędowytworzeniaczyjegoś
emocjonalnegostosunkudośmierci-samąnproblematycznośćśmier-
ci”dlawoliiintelektu.Podrugie,czuciereligijnetoczyjśosobowydo
śmiercistosunek,zależnyjużodcechwrodzonychiwarunkówżycia.
Jedniczują,przykładowo,majestatśmierciidomagająsięjegowyrazu
wodpowiednichreligijnychformach,inniśmierćmajązawstydliwą
ułomność,iudrękęmyślioniejodsuwająbyleiluzją-jakposthumani-
ści.Taambiwalencjaczuciareligijnegotkwitakżewzwykłejpotrzebie,
naturalnej.Weźmypotrzebęodżywiania:przysługujekażdemu,bezjej
zaspokojeniakażdyumiera,aleróżniludziemająróżnenpotrzebyku-
linarne”-różnystosunekdojedzenia.Obiepotrzebyzaspokajajakaś
jadłodajnia.Iwtymróżnica,żereligijnapotrzeba(czucie)zaspokajana
jestzawsze,bowiemnreligijnajadłodajnia”(społecznaformareligii)
zawszejestjakaśpodręką.
WXXwiekustosunekczłowiekaZachodudośmierciwsposób
masowyuległzmianie.Stałosiętakzasprawą70latbezwojnyiza
sprawątechnologii:lawinowegorozwojumedycynyorazwirtualizacji
itrywializacjiśmierciwmediach(wrozrywce).Śmierćdzisiajjawi
sięwielujakorzeczprzypadkuorazodległadomenastarców.Niestoi
onawświetle,dlategodasięjąnodpędzić”byleczym,naprzykład
tandetnymireligiamiświeckimi.StosunekLemaiLukrecjuszado
śmiercibyłpełensmutku,aleniezgrozy.Dlanichobuśmierćtomors
immortalis-NieśmiertelnaŚmierć(III,869)-drugaobokkreacjisiła
kosmiczna.DlategoLemdawałzgodęnaeutanazję.Eutanazjatozja-
wiskomasoweinarastające,wywołaneprzeztechnologię,przezdwu-
krotneprzedłużenieśredniejżycia.Weutanazjiśmierćstoiwsłońcu.
Należywięcnzapewnićjejmajestat”,atradycyjnechrześcijańskie
formytegonieczynią.Oderwałysięodreligijnegoczuciamilionów
ludzi,takjakczucieepikurejczykówoderwałosięodformreligijnych
GrecjiiRzymu.
NagrobieStanisławaLemawidniejenapis,rzymskamaksyma:
Feci,quodpotui,faciantmeliorapotentes(zrobiłem,conależało,inni
niechzrobiąlepiej).nInni”nieznaczytu:Bereś,JarzębskiczyOko-
łowski,aninawetprawnuki.Znaczy:wszelkierozumy,jakiekiedy-
kolwiekbędąistnieć.WtymnadziejaeschatologicznaLemaionasię
21CzuciereligijneiformyreligiitopojęciawprowadzonedofilozofiiprzezBenja-
minaConstanta.Por.tenże,Oreligii,przeł.S.Kruszyńska,Warszawa2007.
