Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIX
zakończenierękawówwkształciechustki’,zkoleichytrośćznaczyłnietylko
ćpodstępnoś,przebiegłoś’,aleteż:ćroztropnoś,przezornoś’,awyraz
cząstkamiałsensćczęś’obokćwspółuczestnictwo’.Czymamydoczynienia
zwyrazamiotradycjiciągłej,czyteżnowymi?(...)Aleskorostoimyna
grunciesłowotwórczym,trudnoniepodnieśkwestiizmianrelacjimiędzy
wyrazemfundowanymafundującym.Jaktraktowaleksemy,które
wprawdzietrwająodpoczątkówpolszczyzny,alezmieniłsięichstatusjako
derywatów?Dotakichnależynp.olbrzymiaklasaderywatówzzakoń-
czeniami*nie,*enie,*cie,którewwieluwypadkachpowinnosię
traktowajakostaropolskienazwycech(np.oczyszczeniećczystoś,(...)’,
przyrównaniećodpowiednioś,zgodnoś’).Uprogupolszczyzny,poroz-
padzieprasłowiańskiegosystemuimiesłowówdochodzidokrystalizacji
kategoriinazwczynności,dowchłonięciaprzezformantcząstek:-n-,-en-
oraz-ć-,morfemówformotwórczychdawnychimiesłowówbiernychczasu
przeszłego.Mamyzatemdoczynieniazderywatamitylkopozornie
przyjętymibezzmian–formajestidentyczna,alewartośkategorialna
przesunęłasięodnazwycechydonazwyczynności.Czywtakimwypadku
należymówiozanikachstarychnazwjakościnarzecznazwczynności?”
[Kleszczowa2006,144–145].
Wobuprzedstawionychwyżejwypadkachnależyprzyją,żemamydo
czynieniazinnowacjamileksykalnymi–jużtowpostacineosemantyzmów,
jużtowpostacineologizmów(formacjisłowotwórczych).Tedwietechniki
leksemotwórcze–opróczzapożyczeń–stanowiłypodstawowesposoby
reprodukowaniazasobuleksykalnegowokresiestaropolskim.Główną
tendencjąrozwojowąbyławówczas(jakwcałymprocesiedziejówleksyki
polszczyzny)tendencjadokompletowaniazasobuleksemów.Wtym
zakresieilościowodominowaładerywacjasufiksalna[por.Długosz-Kur-
czabowa,Dubisz1999,87]:
1)Formacjezsufiksalnymiformantamipochodzeniarodzimego:
–nazwyurzędówzformantem-e,np.podstole,podskarbie;
–nazwymiejscwykonywaniaczynnościzformantem-dlnia,np.kowa-
dlnia,wieczerzadlnia;
–nazwywykonawcówczynnościzformantem-acz,np.badacz,gadacz;
–nazwywykonawcówczynnościzformantem-ca,np.dawca,sądźca;
–nazwywykonawcówczynnościzformantem-ciel,np.sławiciel,
tworzyciel;
–nazwywykonawcówczynnościzformantem-ec,np.gędziec,igrzec;
–nazwywykonawcówczynnościzformantem-nik,np.przedawnik,
walecznik;
–nazwymiejsczformantem-iszcze,np.Grodziszcze,Targowiszcze;