Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMIOT,TRUDNOŚCIIPERSPEKTYWYESTETYKIWSPÓŁCZESNEJ
17
poemapertinentibus(1735).Pomysłtenzostałprzezniegozrealizowany
15latpóźniejwpracypt.Aesthetica.Wbrewoczekiwaniomwynikającym
zetymologiisłowa,pracataniebyłapoświęconajednemuzdziałówteo-
riipoznania,amianowicieteoriipoznaniazmysłowego.Tematempracy
byłateoriapoezji(ipośredniowszystkichsztukwyzwolonych)jakoformy
poznaniazmysłowego,dlaktóregogłównymprzedmiotempercepcjijest
piękno.Topołączenietychdwóchwątków:refleksjinadsztukąirefleksji
nadpięknem,zdeterminowałodalszyrozwójnowopowstałejdyscypliny
filozoficznej.Byłoonoijestźródłemzarównojejsukcesówbadawczych,
jakteżustawicznychtrudnościteoretycznychidylematówmetodologicz-
nych.Toniewątpliwiewydarzeniehistoryczne,rozpoczynającenowy
okreswrozwojufilozofiisztukim.in.dlatego,bozbiegłosięwczasie
zpodsumowaniemdługotrwałychposzukiwańwspólnegomianownikadla
wszystkichsztukwyzwolonych.Podsumowaniategodokonałfrancuski
teoretyksztukiCharlesBatteuxwswejksiążceTraitelesbeauxartsrÈduit
·unmêmeprincipe(1746).Uznałon,żewspólnącechąsztukwyzwolo-
nychjestwłaśniewłaściweimpiękno,dlategomożnajenazwaćsztukami
pięknymi.Nazwaestetykanieprzyjęłasięodrazu.Kantpoczątkowokry-
tykowałBaumgartenazabrakkonsekwencjiiwKrytyceczystegorozumu
(1781,1787)przezestetykętranscendentalnąrozumiałfilozoficznąnaukę
opoznaniuzmysłowym.JużjednakwKrytycewładzysądzenia(1790)
zacząłużywaćterminuestetykadlaokreśleniarozważańopięknieisądach
smaku.TradycyjnerozumienieestetykirozpowszechniłosięwXIXw.
wznacznymstopniupodwpływemHegla.Jegowykładyzfilozofiisztuk
pięknych(1820-1829)zostaływydanepośmiertniepodtytułemVorlesun-
gen¸berdieƒsthetik(1835).
Próbystworzeniaestetykipsychologicznejpodejmowanesąrównież
wXXw.głównieprzezprzedstawicielipsychologiipostaci(RudolfArn-
heimiLeonardMeyer)orazpsychologiigłębi(ErnstKrisiSimonLesser).
WwiekuXXpojawiłysięrównieżpróbystworzeniaestetykimatematycz-
nej(GeorgeBirkhoffiMaxBense),informacyjnej(AbrahamMoles),se-
miotycznejisemiologicznej(CharlesMorris,UmbertoEco,JurijŁotman),
socjologicznej(JeanMarieGuyau,PierreFrancastel,PierreBourdieu,
JanetWolff).Nagrunciefilozofiiprogramstworzeniaestetykinaukowej
próbowalirealizowaćCharlesLalo,EtienneSouriaueiThomasMunro.
Estetykanieprzestawałabyćjednakdyscyplinąfilozoficzną.
