Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEDMIOT,TRUDNOŚCIIPERSPEKTYWYESTETYKIWSPÓŁCZESNEJ
19
3)zarównoartystówjakimiłośnikówsztukiniepokojąiirytują
ustalanieinarzucanieregułtwórczościiodbioru,iujawnianaprzy
tymabsurdalnaibezczelnapedantyczność(insolentpedantry)1.
PracaBulloughabyłapierwszymÑrachunkiemsumienianprzeprowa-
dzonymwimieniuestetyki,podsumowującymrzeczywistewewnętrzne,
metodologicznetrudnościdyscyplinyiniezawszecałkowicieuzasadnione,
choćniebezpodstawne,zastrzeżeniaiobiekcjezgłaszanezzewnątrz.
WłaśniepracaBullougharozpoczęła,zdaniemStefanaMorawskiego,trzeci
okreswdziejachestetyki,okreskrytycznejsamowiedzywłasnegostatusu
badawczego,okreswzrostuautorefleksjimetodologicznej2.Kulminacyj-
nymmomentemtegoprocesubyłoukazaniesięwroku1954sławnejanto-
logiiW.EltonaAestheticsandLanguageorazkontynuującychirozwijają-
cychgłówneideetejksiążkiiniemniejgłośnychodniejartykułów
estetykówamerykańskich:M.Weitza(TheRoleofTheoryinAesthetics,
1956)iW.E.Kennicka(DoesTraditionalAestheticsRestonMistake?,
1958).Wszystkietrzypraceinspirowanebyłyprzezmyślfilozoficznąpóź-
negoWittgensteinawyrażonąnajpełniejwPhilosophicalInvestigations
(1953).Wpracachtychpoddanotradycyjnąestetykęfilozoficznąbardzo
ostrejigruntownejkrytyce.Krytykowanozarównozabrakprecyzji
językaimętnośćpojęciową,jakteżzabłędnośćprzyjętychzałożeńteore-
tycznychimetodologicznych,ujawnionąprzedewszystkimwnieudanych
próbachstworzeniafilozoficznejteoriisztuki.Fiaskodotychczasowych
filozoficznychteoriisztukiwynikałowsposóbnieuchronnywłaśnieztych
błędnychzałożeń.Opierającsięnanichniemożnaosiągnąćpozytywnych
rezultatówbadawczych.Pierwszymztychbłędnychzałożeńbyłoesencja-
listyczneprzeświadczenieoistnieniujakiejśuniwersalnejnaturysztuki,jej
absolutnejistoty,którejodkrycieiokreśleniejestgłównymzadaniemeste-
tyki.Tymczasemsztukajestzjawiskiemchroniczniezmiennym,pozbawio-
nymjakiejkolwiekuniwersalnejistoty,apojęciaÑsztukan,Ñdziełosztukin,
Ñprzeżycieestetycznenitp.wzwiązkuztympojęciamiotwartymi
(M.Weitz)idlategoniedefiniowalnymi.Podrugie,przedstawicieletrady-
cyjnejestetykizapominalioinnejniewątpliwejiniepodważalnejprawdzie,
1Por.E.Bullough,Aesthetics,PaloAlto,1957.
2Por.S.Morawski,Czyzmierzchestetyki?[w:]Zmierzchestetykiñrzekomyczyauten-
tyczny?,S.Morawski(red.),Warszawa1987,t.I,s.35.