Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
Tylkoprzypozytywnejodpowiedzinapierwszepytaniemająsens
uporczywepróbywykryciaiokreślenianaturysztuki.Wprzeciwnymrazie
dążeniedotworzeniaesencjalistycznychteoriisztuki(np.emocjonalizm,
ekspresjonizm,formalizmitp.)niemająnajmniejszegosensuopartesą
bowiemnabłędnymzałożeniu(szukajątegoczegoniema)inicdziwnego,
żezakończyłysięfiaskiem.
Trzeciiczwartyrozdziałksiążkidotycząsądwóchtradycyjnych,
esencjalistycznychteoriisztuki:emocjonalizmuiformalizmu.Teoriete
(występującewróżnychwersjach,wynikającychzróżnegorozumienia
kluczowychkategoriiorazskrajnegolubumiarkowanegocharakteru)
zwracająuwagęnaistotneaspektysztuki,dlategoniesąpozbawionewalo-
rów.Wobuprzypadkachjednakniemogądaćpełnejiwyczerpującejcha-
rakterystykisztuki,redukująbowiemtoskomplikowanezjawiskodojed-
negotylkoistotnegoaspektu,ignorującinneniemniejważne.
Piątyrozdziałksiążki,prezentujeumiarkowanąwersjęesencjalizmujaką
byłperceptualizmestetycznyreprezentowanyprzeztakichestetykówamery-
kańskichjakM.C.Beardsley,V.AldrichiJ.Stolnitz.Teoretycycizrezygno-
walizpróbuchwyceniaiokreśleniaistotysztukizapomocąjednejkategorii
jaknp.:forma,ekspresjaczymimesis.Niemielionijednakwątpliwości,że
istotąsztukijestjejnaturaestetyczna,którąmożnawykryćiokreślićprzy
pomocykategoriidoświadczeniaestetycznego.Doświadczenietobowiem
pozwalabezpośredniouchwycićkonstytutywne(definicyjne)cechydzieła
sztuki,którymsąjegowłasności(jakościiwartości)estetyczne.Doświadcze-
nietojestteżjedynymsprawdzianemimiernikiemwartościdziełasztuki.
Perceptualizmestetycznynieprzyniósłoczekiwanychpozytywnych
rezultatówpoznawczych,wszczególnościwkonfrontacjizneoawangardą
artystycznąatakującąparadygmatestetycznydotychczasowejtradycyjnej
sztuki.
Twórczośćneoawangardowawykazującnieprzydatnośćwszystkich
dotychczasowychfilozoficznychteoriisztuki,ichcałkowitąbezradność
teoretycznąwobecintensywnieiustawiczniezmieniającejsiępraktyki
artystycznej,byłaobokfilozofiiLudwikaWittgensteinajednymzgłów-
nychźródełinspiracjiiprzyczynpowstaniawestetyceanglo-amerykań-
skiejantyesencjalizmu.
Antyesencjalizmowi,głoszącemu,żeżadnafilozoficznateoriasztuki
niejestwogólemożliwainiejestteżnikomupotrzebna,poświęconyjest
