Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Spórostalinizm
11
usuniętewrezultaciereformepokipostalinowskiej.Punktpierwszyzostał
wpewnymstopniuuzasadnionywrozdziałachpoprzednich,wyjaśniających
rolęLeninajakotwórcydoktrynytotalitarnejorazzalążkówpaństwatota-
litarnego.Oczywiście,wielewydarzeńzepokistalinowskiejmożnazwalić
nakarbprzypadkulubosobistychcechStalina,jegoparweniuszowskiej
mściwości,zawiści,paranoicznejpodejrzliwościinienasyconejchciwości
władzy.Zapewne,masowarzeźkomunistówwlatach1936-1939niemoże
uchodzićzaDkoniecznośćhistoryczną”imożnasobiewyobrażać,żenie
miałabyonamiejsca,gdybyktoinny,niezaśStalin,sprawowałwówczas
tyrańskierządy.Jeżeliwięc-atojesttypowypunktwidzeniakomunistów
-tęwłaśnierzeźuważasięzawłaściwy,negatywnysensstalinizmu,cały
stalinizmokazujesięsmutnymprzypadkiem;ukrytymzałożeniemtego
sposobumyśleniajest,żewkomunistycznymsystemiewszystkojest
wporządku,dopókiniemordujesiędziałaczykomunistycznych.Założenie
totrudnojednakprzyjąćhistorykowinietylkodlatego,żelosymilionów
ludzi,którzyniesączłonkamianiprzywódcamipartii,takżemajądlaniego
znaczenie,lecztakżedlatego,żewogólnościmasowykrwawyterror,jaki
cechowałżyciesowieckiewkilkuokresach,niejeststałąaniniezbędną
cechątotalitarnegodespotyzmuiżewłaściwejakościtegosystemupozo-
stająwmocyniezależnieodtego,czywdanymrokuilośćwymordowanych
liczysięnamiliony,czytylkonadziesiątkitysięcy,czytorturystosowane
sąrutynowoczytylkosporadycznieiczyofiaramisątylkochłopi,robot-
nicyiintelektualiści,czytakżepartyjnibiurokraci.
Historiastalinizmu,mimoróżnychszczegółówspornych,jestznana
iopisanadośćdobrzewwieluksiążkach.Podobniejakwpoprzednich
dwóchczęściach,wykładniniejszyskoncentrowanyjestnadziejach
doktryny,zaśhistoriapolitycznaepokipotraktowanajesttylkopobieżnie,
wceluzarysowaniagłównychram,określającychżycieideologiczne.
Wprzypadkuepokistalinowskiejjednakżezwiązekmiędzyhistoriądoktryny
awydarzeniamipolitycznymijestznacznieściślejszyniżwokresachpoprze-
dzających,albowiemmamytudoczynieniazdoskonałąikompletnąinsty-
tucjonalizacjąmarksizmujakonarzędziawładzy.Procesinstytucjonalizacji
rozpocząłsięwprawdziewcześniej,przedobjęciemwładzy:wleninowskim
ujęciumarksizmmiałbyćDświatopoglądempartii”,awięcmiećtreść
zależnąodpotrzebwalkiowładzęwdanejchwili.Oportunizmpolityczny
Leninabyłjednakwpewnymstopniuhamowanywzględamidoktrynal-
nymi.Zaczasówstalinowskichnatomiast-tojestodpoczątkulat30-tych
-doktrynazostałabezresztypodporządkowanapotrzebielegitymizacji
