Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Periodyzacjastalinizmu
13
doktryny,druganatomiastmiałapodkreślić,żedoktrynajesttylkojedna
iżeleninizmniejestżadnymszczególnymprądemwewnątrzmarksizmu
(jakgdybymogłybyćinne,nieleninowskiemarksizmy),alemarksizmem
parexcellence,jedynymmarksizmemrozwiniętymidostosowanymdonowej
epokihistorycznej.Marksizm-leninizmniejestczyminnym,jakdoktryną
StalinałączniezprzygotowanąprzezeńchrestomatiącytacjizLenina,
EngelsaiMarksa(niebyłobowiemtak,wepoceStalinowskiej,bywolno
byłokażdemucytowaćdowolnieMarksa,LeninaczynawetStalinasamego;
marksizm-leninizmzawierałtylkotecytaty,którebyłyaktualnieautoryzo-
waneprzezwodza,awkażdymraziezgodnezaktualnieprzezeńautory-
zowanądoktryną).
Mówiąc,żestalinizmbyłwiernąkontynuacjąleninizmu,niemam
zamiarupomniejszaćrolihistorycznejsamegoStalina.PoLeniniebyłon
zpewnością,obokHitlera,człowiekiem,którynajbardziejprzyczyniłsię
donadaniaświatujegoobecnejformy;niktinny,oprócztychdwóch
wodzów,niewpłynąłtakpotężnienalosyludzkościpopierwszejwojnie
światowej.Jednakżefakt,żeStalin,aniektoinnyzbolszewickichprzy-
wódców,stałsiędyktatorempartiiipaństwa,możebyćwyjaśnionycechami
ustrojusowieckiego.Zatym,żeosobowecechyStalina,choćprzyczyniły
sięzasadniczodojegozwycięstwanadrywalami,nieokreślałyjednakgłów-
nychliniirozwojusowieckiegospołeczeństwa,przemawiatakżefakt,że
wciągucałejswojejwcześniejszejkarieryStalinwcalenienależałdoekstre-
mistówwświeciebolszewickim;przeciwnie,stałraczejnaumiarkowanym
skrzydleiwielokrotniewsporachwewnątrzpartyjnychzajmowałstanowi-
skoświadcząceozdrowymrozsądkuiostrożności.Stalin-despotabył
owielebardziejtworempartiianiżelijejtwórcą;byłwcieleniemsystemu,
którywcieleniapotrzebował.
2.Periodyzacjastalinizmu
Periodyzacjawszystkichepokhistorycznychjestistotnąobsesjąhistorio-
grafiisowieckiej.Pytaniaoperiodyzacjęsąjednakwpewnychwypadkach
usprawiedliwione,wszczególnościjeśliistniejąceschematyperiodyzacyjne
mająsensideologiczny.
Stalinizmbyłzjawiskiemmiędzynarodowym,nietylkosowieckim,prze-
mianyjegomusząbyćzatemrozważanenietylkozpunktuwidzeniapoli-
tykiwewnętrznejiwalkfrakcyjnychwRosji,aletakżezuwzględnieniem
