Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
SocjologiaprawawPolsceijejpodstawowezagadnienia
wadzonychbadańniejednokrotniepotwierdzałytezę,żewodczuciu
społecznymprawnepotępieniepewnychzachowań(tzn.domaganie
sięsankcjikarnychwobecichsprawców)zreguływspółwystępuje
zpotępieniemmoralnymtychzachowań,leczniewszystkiemoralnie
potępianezachowaniasąwopiniipublicznejuznawanezazasługu-
jącenasankcjeprawakarnego.Innymisłowy:„Opiniapublicznama
tendencjęprzejawianiareakcjimoralnychwprzypadkuwszystkich
tychzjawisk,którepowinnyjejzdaniembyćuregulowaneprawnie,
natomiastniewszystkiezachowania,któresąwodczuciuspołecznym
nagannemoralnie,wywołująreakcjeprawnewpostacidomaganiasię
oficjalnychsankcji”49.
Postawyprawnegoimoralnegorygoryzmuoraztolerancji
sąuwarunkowaneodmiennymzestawemskładnikówspołeczno-
-osobowościowychorazzależąodtego,dojakiejdziedzinyregulacji
prawnejsięodnoszą50.Wwypadkupogwałceniaprzepisówproce-
duralnoadministracyjnych(drogowych,meldunkowychlubrejestra-
cyjnych)rygoryzmmoralny(awięcdeklarowaniesurowychpotę-
pień)irygoryzmprawnyrosnąwrazzewzrostempozycjispołecz-
nej,aintensywnepotępieniaprawnewspółwystępujązodpowiednio
silnymipotępieniamimoralnymi.Jeślichodziotakzwanyczysty
rygoryzm(dotyczącywymiarukary),tomaontendencjęrosnącą
wrazzwiekiem,gorszymusytuowaniemspołecznyminieprzysto-
sowaniemżyciowym.Słabnieonjednakwyraźniewtedy,kiedyza-
chowaniemoralnienieuczciwelubprzestępczejestpopełnionena
rzeczkogośzrodziny.Zwłaszczaludzieoniskimwykształceniu,wy-
konującypraceniewymagającekwalifikacjizawodowych,osilnym
poczuciuzagrożeniaprzywiązujądużąwagędowięziiwartościpro-
rodzinnych,nawetjeśliichrealizacjaodbywasiękosztemłamania
prawa.Zkoleirygoryzmitolerancjazwiązaneznaruszeniamiele-
mentarnychnormspołecznych(naprzykładzkazirodztwem,zabój-
stwem,bigamią,rozbojem,narkomanią,nałogowymalkoholizmem,
49A.Podgórecki:Zaryssocjologii,s.369.
50Zob.A.Kojder,J.Kwaśniewski:Stosunekspołeczeństwapolskiegodozjawiskiza-
chowańdewiacyjnych,w:Opiniapublicznaiśrodkimasowegoprzekazuaujemnezjawiska
społeczne,B.Hołyst(red.),Warszawa1981,s.85–106.
