Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SocjologiiprawawPolsceijejpodstawowezagadnienia
51
Wieluludzijestzdania,żeurzędypaństwowefunkcjonujątak,jak
gdybypotrzebyludzkiezupełnieichnieobchodziły62.Ideaprawo-
rządności—rządówprawa,aniekonkretnychosób—dlategonie
ugruntowałasięwświadomościPolaków,żeniesprzyjajątemuich
codziennedoświadczeniażyciowe,zwłaszczawsytuacjach,wktórych
musząwystępowaćwrolipatentów.Dostrzegająoniobszaryżyciapu-
blicznego,któresąjakbywyjętespodprawaalbodoktórychprawo
niedociera,corodziprzeświadczenie,żeludziewładzyizwiązane
znimielitypolityczneigospodarczeposiadajądefacto(choćniede
iure)statusponadprawny,obowiązkizaś„zwykłychzjadaczychleba”
sąściślereglamentowaneijeślizachodzitakapotrzeba,skrupulatnie
egzekwowane.
Instrumentalneposługiwaniesięśrodkamiprawnokarnymiprzez
organywładzypaństwowejrodzizczasemanalogicznepostawyży-
ciowegoinstrumentalizmuuadresatówprawa.Upowszechniasięni-
hilizmprawny,dochodządogłosuskrajniecelowościoweaspiracje
iindywidualistyczne,anieprospołeczneorientacjeetyczne,rodzisię
powszechnaniewiarawto,żeporządekprawnymożebyćskutecznym
regulatoremnapięćikonfliktówspołecznych.
Nadmiernaliczbarepresyjnychśrodkówkarnych,któresąwbu-
dowanewsystemprawa,powoduje,żeciąglejestonwznaczniewięk-
szymstopniunastawionynaodwetirepresjęniżnawypełnianie
funkcjireedukacyjnychiwychowawczych.Oddawnarównieżwia-
domo,żezakładykarne,zewzględunaswąparamilitarnąorganizację
wewnętrzną,niepotrafiąskuteczniewypełniaćzadańresocjalizacyj-
nych.Nastawionesąprzedewszystkimna„ochronę”przeducieczką
iizolacjęwięźnióworaznawykorzystanieichjakowzględnietaniej
siłyroboczej.Wysokipoziomrecydywyjestwtymstanierzeczyskut-
kiemwarunków,wjakichodlatznajdujesiępolskiewięziennictwo63.
62Zob.Społeczeństwopolskiedrugiejpołowylatosiemdziesiątych.Próbadiagnozystanu
świadomościspołecznej,oprac.S.Nowak,Warszawa1987(tekstpowielony),s.20;por.
także:Społeczeństwopolskieprzedkryzysemwświetlebadańsocjologicznychzlat1977–
–1979,J.Koralewicz(red.),Warszawa1987;Społeczeństwopolskieczasukryzysu,S.No-
wak(red.),Warszawa1984.
63„Wlatach1970–1992recydywiścistanowiliprzeciętnie10%populacjiskazanych.
[...]wstrukturzekarorzekanychwobecrecydywistówdominowałakarabezwzględ-
