Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Część1.Teoretyczneaspektygospodarkiipolitykiregionalnej
Znaczeniezmianwpoziomierozwojuposzczególnychobszarówdlafunkcjono-
waniacałejgospodarkinarodowejuwidoczniłosięszczególniewdrugiejpołowie
XXwieku.Wtymokresieregionyuznawanedotychczaszadobrzerozwinięteista-
nowiącepodstawęzamożnościkrajówwysokorozwiniętychwkrótkimczasiestały
sięterenamiproblemowymi,wymagającymiczęstopodjęciabardzokosztownego
iskomplikowanegoprocesuichrestrukturyzacji.
Zróżnicowaniepoziomurozwojuspołeczno-gospodarczegowprzestrzenima
niewątpliwiewieleźródeł,zktórychwiększośćmapodłożehistoryczne.Donajważ-
niejszych,tzn.najsilniejoddziałującychnarozpiętośćpoziomudziałalnościgospo-
darczejwprzestrzeniijejstopniazagospodarowania,należyzaliczyćprocesy,które
wystąpiływXIXwiekuiprzebiegająjeszczeobecnie.Przeobrażeniatemiałyży-
wiołowycharakter,apolegałyprzedewszystkimna36i
•
gwałtownejkoncentracjiprzestrzennejprzemysłu,copociągałozasobąkoncen-
tracjęinnychrodzajówdziałalnościwtworzącychsięośrodkachprzemysło-
wych,
•
nasileniusięmigracjiludnościzobszarówwiejskich,cowefekcieprowadziło
doszybkiegorozrostumiast.
Samozjawiskodysproporcjiprzestrzennychbyłodotychczasprzedmiotem
wieluopracowań,wktórychpróbowanowyjaśnićjegoistotęiwykryćokreślone
prawidłowości.Nabazietychpublikacjiwypracowanokilkateorii,którychzało-
żeniaewoluowałyjednakwrazzezmianamizachodzącymiwprocesiegospodaro-
wania.
Donajwcześniejszych,azarazemnajbardziejobecnieznanychnależyzaliczyć
teoriepolaryzacjizwiązanezwystępowaniemwprzestrzenitzw.biegunówwzrostu.
TeoriapolaryzacjipowstałairozwijałasięniezależnieodsiebiewpracachF.Per-
roux,A.O.HirschmanaczyteżG.Myrdala.
Biegunwzrostujesttopunktwprzestrzeni(zazwyczajdużyośrodekmiejski),
wktórymzostałazlokalizowanadziałalnośćgospodarcza(zazwyczajprzemysłowa)
mającacharakterwiodący.Innymicechamitejdziałalnościjestjejdobraprosperity
ilicznepowiązaniazinnymidziedzinamidziałalnościgospodarczej.Dziękiwzro-
stowizatrudnieniaorazdochodówludnościprzyciąganesąinnedziedzinydziałal-
ności,przedewszystkimzzakresuusług,wtymgłównieusługfinansowych.Kolej-
nelokalizacjepowodują,żeobszartenstajesięatrakcyjnydlanastępnychpodmiotów
gospodarczych,przedewszystkimjakorynekzbytuorazmiejscedziałalności.Po-
przezkolejnelokalizacjetworzonesąnoweimpulsywzrostowe.Towszystkopowo-
duje,żedanyobszarrozwijasięzdecydowanieszybciejniżregion.Należyprzytym
pamiętać,żeprocestenoddziałujetakżenasytuacjęregionuitozarównowsensie
pozytywnym,jakinegatywnym.
36C.Bielecki,Ekonomikaiplanowanierozwojuregionalnego,PWE,Warszawa1974,s.58-59.
