Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MarianGorynia
zdekomponowany/zdezagregowanynacelepojedynczychagentów,czyliwytwórców
ikonsumentów.Wydajesię,żejedenznajwiększychproblemówstanowiidentyfi-
kacjaparametrówracjonalnościglobalnej,czyliodpowiedźnapytanie,jakbardzo
możemyalbodojakiegostopniamożemydegradowaćśrodowisko,prowadzącdzia-
łalnośćgospodarczązmierzającądozaspokojeniapotrzebludzkich,abyśmyjednak
niedoprowadzilidozagładyZiemi.Postulowanymechanizmprzełożeniaskładasię
zinstrumentówedukacyjnychiregulacyjnych.Rodzitodalszepytania:jakprowa-
dzićedukację,byproducenciniezniszczyliplanety?Jakprowadzićedukację,by
konsumencinieprzyczynialisiędozagładyglobu?Jaktopogodzićzpreferencjami,
racjonalnościąindywidualnąistandardoworozumianymdobrobytem?Drugikom-
ponentmechanizmuprzełożeniastanowiąinstrumentyregulacyjnewprowadzane
przezsystemprawny.Sąoneniezbędne,ajednocześnietrudnewimplementacjize
względunaspodziewanetrudnościzakceptacjąspołecznąniektórychpostulatów
ekonomiiumiaru.Dużajesttakżeskalawyzwańwynikającazkoniecznościkoordy-
nacjiregulacjiwskalikrajowejorazmiędzynarodowej.
Miejsceefektywnościirezyliencjiwnowympragmatyzmie
–alternatywaczykompromis?3
Zgodniezpowszechnieprzyjętympoglądemistotądziałalnościgospodarczejjest
tworzeniedóbriusługsłużącychzaspokojeniupotrzebludzkich.Oczywiścienie
wszystkiepotrzebydajesięwtensposóbzaspokoić,alezpewnościąteocharakte-
rzeekonomicznymstanowiąważnączęśćfunkcjonowaniakażdegoczłowieka.Jeśli
spojrzymynatozagadnieniezperspektywyhistorycznej,nasuwasięspostrzeżenie,że
wdziejachludzkościwystępowałykolejnoróżneformacjespołeczno-ekonomiczne,
którychefektywnośćiskutecznośćwzaspokojeniupotrzebludzkichbardzosięróż-
niły.Wspólnotapierwotna,niewolnictwo,feudalizm,kapitalizm,socjalizmikomu-
nizmtosystemyspołeczno-gospodarczecechującesięradykalniezróżnicowanymi
możliwościamiodpowiadanianapotrzeby.Kapitalizmalbo,lepiejtoujmując,kapi-
talistycznagospodarkarynkowatosystem,któryzwycięskoprzeszedłhistorycznytest
zdolnościdoefektywnegoiskutecznegobudowaniadobrobytu.Nieoznaczajednak,
żejestidealny.Wprostprzeciwnie–cechujesięlicznymisłabościami,ułomnościami,
ograniczeniami,takimijakchoćbyzawodnośćrynku,negatywnywpływnaśrodowi-
skoiklimat,bezrobocie,nierówności,wykluczenieitp.
Przewagakapitalizmunadalternatywnymisystemamiwynikazjegozdolności
doefektywnegodziałania.Najprościejrzeczujmując,efektywnośćwwarunkach
ograniczonościzasobówdozaspokajaniapotrzebludzkichoznaczapoprostuosią-
ganiepożądanychrezultatówprzyużyciumożliwienajmniejszychśrodkówalbo
uzyskiwanienajlepszychrezultatówprzyzastosowaniuograniczonej,danejpuli
3WtejczęściopracowaniawykorzystanofragmentywystąpieniaGorynia[2023a].
