Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowypragmatyzmigospodarkaumiaruastrategiekorporacjimiędzynarodowych
17
środków,jakiemamydodyspozycji.Wpowiązaniuztąkonstatacjąprzyjmujesię,
żeNEczywszczególnościsamaekonomiazajmująsięefektywnąalokacjązasobów
[Robbins1932].Wpowyższysposóbrozumianaefektywnośćjestpożądanaipoży-
teczna,bozmniejszakosztżyciaalbopozwalanalepszezaspokojeniepotrzeb
przyograniczonościśrodków,jakimidysponujemy[Skidelsky2020].Innymisłowy
efektywnośćoznaczamożliwośćosiąganiawyższegopoziomudobrobytu,cojest
zjawiskiempożądanymspołecznie.Przywołanyautorzaznaczajednak,żeefektyw-
nośćstajesięwpewnymsensiekoncepcjąpassé.Wjegoopiniiwczterechostatnich
dziesięcioleciachmamydoczynieniazsytuacją,którąopisujenastępująco:H(ś)od
1982rokudramatyczniespadłaczęstośćużywaniaokreśleń«efektywność»i«wydaj-
ność»,gwałtowniewzrosłanatomiastczęstośćwystępowaniaterminów«odporność»
(resilience)i«trwałość»albo«stabilność»(sustainability).Więcejmówisięosta-
bilnościżyciagospodarczego,czylijegoodpornościnawstrząsy.Ekonomiści
myślącytylkooefektywnościznaleźlisiędalekozakrzywąkultury”.Niewydajesię
jednakzasadneaniroztropne,byprzywołanepojęciaujmowaćwkontrze,wewza-
jemnejopozycjiczyjakoprzeciwieństwa.Wrzeczywistościprzecieżdługookresowa
efektywnośćiwydajnośćzawszebyłypowiązanezodpornością,trwałościąistabil-
nością.Zupełnieinnymzagadnieniemjestto,żewpraktyceżyciagospodarczego
częstoniepotrafionoujmowaćefektywnościwodpowiedniodługiejperspektywie
czasowej,cojednakniemożeuzasadniaćstwierdzenia,żeefektywnośćjestpassé
iodchodzidolamusa.Dolamusa–owszem–odchodziefektywnośćrozumiana
adhoc,doraźnie,krótkookresowo,płytkoijednowymiarowo.Natomiastefektywność
pojmowanakompleksowo,holistycznie,wielowymiarowoidługookresowonigdy
niepowinnastracićnaznaczeniu,gdyżbyłobytozwyczajniewbrewinteresom
cywilizacji.Wprostprzeciwnie,możnanawetpokusićsięostwierdzenie,żeto
właśniecałościowopostrzeganaefektywnośćstanowisilnyfilarkoncepcjitworzo-
nychwewspółczesnychNE,takichjakracjonalnośćglobalna,ekonomiaumiaru
czydobrowspólne.
Innymisłowy,odpowiadającwprostnapytanie,czyefektywnośćjestdobra,
czyzła,należypodkreślić,żeholistycznerozumianaefektywnośćjestsynonimem
zasadyracjonalnegogospodarowania.Ekonomiścietrudnobyłobyjąpodważać,
gdyżwNEjestprzyjmowanajakofundamentjekonstytuujący.Jednocześnienależy
jednakteżmiećświadomość,żeprzystosowaniupostulatuefektywności(zwłasz-
czarozumianejdoraźnie,cząstkowoiinstrumentalnie)czyhająlicznepułapki(na
przykładkłopotyzefektamizewnętrznymi,brakkompleksowegoujęciakosztów),
któremożnajednakomijaćczypokonywać,dążącdodoskonaleniapostulatu
efektywnościrozumianegojakodrogowskazNE.Efektywnośćsamawsobienie
jestwięcniczymzłym,auczynieniefetyszuzjejwypaczonejwersjimożewywołać
wielenegatywnychkonsekwencji.Podniesioneargumentypozwalająsformułować
wniosek,żeefektywnośćjestistotna,ważnaiaktualna,ponieważjestniekwestio-
nowanąbazą/podstawąbudowaniadobrobytu,jednakpozbawionapewnychwarun-
kówograniczającychmożeprowadzićdowypaczeń,któremożnabyokreślićjako
fetyszefektywności.
