Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Odliberalizmudointerwencjonizmu(1918–1939)
spowodowałaupadekprodukcjirolnej.Wszystkotowrazzzablokowaniemwymie-
nialnościwalut,utajnienieminflacjizapomocąobowiązkowychdostaw,systemu
kartkowego,blokadycenipłacspowodowałodrastycznepogorszeniejakościżycia
iskutkowałouratąznacznej,trudnejdooszacowaniaczęścipotencjałurozwojowe-
go.Ponadtozostałzniszczonysystemfinansowo-pieniężnyopartynawaluciezło-
tej,względnieniskiebarierycelneorazmożliwościprowadzenialiberalnejpolityki
gospodarczej.
W1918r.po123latachrozbiorówwyłoniłasięIIRzeczpospolita,jakoniezależny
bytpolitycznyszukającywłasnegomiejscawpełnymkonfliktówspołecznych,poli-
tycznych,ideologicznychiekonomicznychotoczeniumiędzynarodowym.Stałosiętak
zasprawąszczególniekorzystnegosplotuokolicznościmiędzynarodowych.Wwyniku
przegranejwojnyprzezpaństwacentralneupadłytrzygłównedynastieHabsburgów,
HohenzollernówiRomanowów.Terenyteogarnęłyruchynarodowo-wyzwoleńcze.
Niemcy,RosjaiAustro-Węgryutraciłydotychczasoweznaczenie,międzyktórezosta-
łapodzielonapodkoniecXVIIIw.osłabionawojnamiisprzyjającymiwewnętrznym
sporomrozwiązaniamiustrojowymidawnapotęgaRzeczpospolitejObojgaNarodów.
MogłasięwyłonićniepodległaPolskazdemokratycznąrepublikąiliberalnymkapita-
lizmem,leczpozostającympodsilnąpresjąpartiiprzesiąkniętychlewicowąideologią.
Nowepaństwozesłaborozwiniętągospodarkąrolniczo-przemysłową,populacją
ludnościzbliżonądoczasówprzedrozbiorowychmusiałosięzmierzyćzpoważnymi
zewnętrznymiiwewnętrznymiwyzwaniamiizagrożeniamirozwojowymi.Tepierw-
szewynikałyzpolitycznych,ekonomicznychispołecznychkonsekwencjipierwszej
wojnyświatowej.Sprawiłyone,żewostrychkonfliktachsąsiedzkichizwojnąpolsko-
-rosyjskątrzebabyłowytyczaćgranicepaństwa.Nawschodziezostałutraconychłon-
nyrynekzbytudawnychziemKrólestwaPolskiego.Powstałokomunistycznepaństwo
–RosjaRadzieckazaspiracjamizniszczeniagospodarkirynkowejizainstalowania
przemocątotalitarnegopaństwa,nietylkonaziemiachpolskich,decydującegootym:
co,ile,jak,dlakogoprodukowaćijakdzielićowocepracy,oraznarzuceniaateistycz-
nejideologii.Trzebabyłoteżzmagaćsięzrewizjonizmemniemieckim,historycz-
nieutrwalonąskłonnościądohegemoniiiparcianawschódorazuniwersalizmem
gardzącympolskąkulturąduchowąiaspiracjaminarodowymi.
Wielorakiewewnętrznewyzwaniawiązałysięprzedewszystkimzunifikacjąiin-
tegracjąinfrastrukturyijejrozbudową,redukcjądysproporcjiwstrukturzegospodar-
kiiwrozwojuekonomiczno-społecznymmiędzyporozbiorowymiczęściamiPolski,
industrializacjąiunowocześnieniemprzemysłuzdewastowanegowojnąigrabieżą
zaborców,apo10latachwielkimkryzysemekonomicznym1929–1933.Natonakła-
dałysięwielkieproblemyspołecznezwiązanezbiedą,przeludnieniemagrarnym,
analfabetyzmem,społecznymiżądaniamisilnejwładzygotowejrozwiązaćkwestie
społeczne.Tymniezwykłymwyzwaniomniebyłybywstaniesprostaćmechanizmy
rynkoweniewsparteinterwencjonizmemekonomicznympaństwa.Tworzyłotopo-
datnygruntdorozmaitych,częstoniespójnychdziałańinterwencyjnychprzezzmie-
niającesięrządy.Kadryadministracjipaństwowejwywodziłysięzróżnychzaborów.
Funkcjekierowniczepowierzanoprzedewszystkimkombatantom,doświadczonym
