Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Odliberalizmudointerwencjonizmu(1918–1939)
gospodarstwa,pracownicynajemniorazstaliisezonowirobotnicyrolninieposiada-
jącyziemi[Jezierski,Leszczyńska,1994,s.113].
Wysokainflacja,brakżywności,wysokiezadłużeniezagraniczneorazhandel
naskrajuzałamaniabyływspólnymicechamiwiększościkrajów,którebrałyudział
wwojnie.Polskamusiałajednakdodatkowoponosićwysokiekosztywojnyogranice
wschodnie(zUkraińcamioGalicjęWschodniąiRosjąRadziecką)tworzyćspójną
infrastrukturęiodrabiaćdystansrozwojowy.Wojnapolsko-bolszewickawymagała
mobilizacji,wyekwipowaniawojska,apojejzakończeniuutrzymywaniaogromnej
armiiobrońcówojczyznywstosunkudoówczesnegopotencjaługospodarkiispołe-
czeństwa,gdyżniepowiodłasiępróbautworzenianiepodległejUkrainy.Trzebabyło
teżponieśćznacznewydatkinastworzeniejednolitejadministracjipaństwaireali-
zowanieaspiracjiprzywódcówdouzyskaniaodpowiedniegostatusuwśródeuropej-
skichmocarstw.Powstałowprawdziepaństwoduże(ok.390tys.km2),jednakponad
dwukrotniemniejszeniżwczasachprzedrozbiorowych,skazanenastawienieczoła
zewnętrznymzagrożeniomzestronyNiemieciRosjiRadzieckiej.
1.2.Odinflacjidorozwojuustabilizowanego
Przeprowadzenie„polonizacji”PolskiejKrajowejKasyPożyczkowejjużpierwszego
dniapoodzyskaniuniepodległościiprzekształceniejejwpolskąinstytucjęemisyjną
nielikwidowałoniespójnegosystemufinansowegoipieniężnego.Wobieguobok
markipolskiejnadalfunkcjonowaływalutypaństwzaborczych(rubel,ostmarka,
hrywna,karbowaniec)zpłynnymiichkursami.Reformęsystemufinansowegoipie-
niężnegoodłożonodoczasuzakończeniadziałańwojennych,pomimorozpędzającej
sięinflacjiwpaństwachzaborczych.
PozaGalicjąniebyłopolskiegoaparatuskarbowego,asystemypodatkowewpo-
szczególnychdzielnicachporozbiorowychbyłyzróżnicowane.Wtejsytuacjinowopo-
wstałyorganizmpaństwowybyłpozbawionyskutecznychinstrumentówgromadzenia
dochodówzdaninpublicznych.Finansowaniegigantycznychwydatkówwojskowych
ipotrzebfinansowychtworzącejsięadministracjipublicznejwniewielkimstopniu
mogłosięodbywaćzapomocąkredytówzagranicznychiemisjipapierówdłużnych.
Monetyzacjadługu,czyliemisjapieniądzapapierowego,okazałasiękoniecznością.
Drogidohiperinflacjiniebyływstaniezamknąć:kontroledewiziwywozukruszcaza
granicę,zaniżonykursobcychwalut,któryspowodowałpowstaniedrugiegonieoficjal-
negoczarnorynkowegokursu,konfiskatybiżuteriiosobistejnagranicyibrakmechani-
zmuwaloryzacjiświadczeń.Wlatach1919–1923dwucyfroweowysokiejamplitudzie,
aniekiedynawettrzycyfrowemiesięcznestopyinflacjistałysięnormą(tab.1.1).
Pozakończeniudziałańwojennychw1921r.ipodpisaniutraktatupokojowego
wRydzezRosjąRadzieckądynamikainflacjiprzyspieszyła,gdyżwykorzystanojej
mechanizmdziałaniadonakręcaniakoniunkturyiwspomaganiaodbudowygospodar-
czejkrajuwobecbezskutecznychstarańrząduopożyczkizagraniczne.Zwiększenie
