Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Odliberalizmudointerwencjonizmu(1918–1939)
podziału(dziśpowiedzielibyśmyniesprawnościdystrybucyjnychkapitalizmu)przez
wpojeniekapitalistomirobotnikomzasadetykikatolickiej(ks.AntoniSzymański,
1881–1943;LudwikGórski,1894–1946).Równieżzperspektywyszkołyaustriackiej
byłakrytykowanarozrzutnakonsumpcjaarystokracjiiwarstwszlachecko-ziemiań-
skichzbytmałoinwestującychwmodernizacjęswychmajątków[Czerkawski,1896].
Formułowanoprogramygospodarczezalecającem.in.rozwiązanieprzeludnienia
ipauperyzacjizasadniczejwiększościludnościchłopskiejprzezograniczenieprzy-
rostunaturalnegoiprzyspieszenierozwojugospodarczegokrajuprzezimportka-
pitałuiwalkęzkartelizacją[Krzyżanowski,1928].Złączeniaczystejteoriiszkoły
austriackiejzniemieckimikoncepcjamihistoryczno-socjologicznymiRomanRybarski
(1887–1942)wyprowadziłnacjonalistycznyprogrampolityczno-gospodarczyantycy-
powanyprzezendecję,wktórymistotąrolęprzypisywałcechomnarodowejpsychiki.
NajbardziejwpływowyekonomistaokresumiędzywojennegoAdamKrzyżanowski
występowałwroliobrońcyzasadliberalizmu,uzasadniającjenaturąludzkąizasa-
damietykidrobnomieszczańskiej.Wwymiarzeetycznymzdecydowaniekrytykował
inflacjęietatyzm.
Wzwiązkuzkatastrofalnąinflacjąideflacjązpoczątkulat20.XXw.byłtoczony
spórwokółreformymonetarnejWładysławaGrabskiego.Prowadzonorównież
polemikiwokółmetodfinansowaniarozwojugospodarkipolskiej,importukapitału,
kwestiizwiązanychzwolnymhandlem,autarkiąietatyzmem.
Czystaekonomianeoklasycznabyłakrytykowanaprzeznajwybitniejszegoprzed-
stawicielamatematycznejszkołylozańskiejwPolsceWładysławaZawadzkiego
(1885–1939),ministraskarbuzczasówwielkiegokryzysu,któryzarzucałjejbrakpier-
wiastkajakościowego,instytucjonalno-socjalnego,prawnego,technicznegoidlatego
zmierzałdourealnienianeoklasycznejteoriirównowagi,badającspołeczneuwa-
runkowaniaprodukcji[Zawadzki,1923].Wczasachwielkiegokryzysujakominister
skarbuwswejdziałalnościpraktycznejtrzymałsięjednakkanonówilościowejteorii
pieniądzaizdolnościliberalnejgospodarkirynkowejdorównoważeniarynków,gdyż
wwarunkachbrakukapitałuiprzywielkimbezrobociuinterwencjonizmmonetary-
stycznyipolitykasocjalnaniemogłyprzynieśćpozytywnychrezultatów.
WdebaciewokółproblemówbezrobociaiprzezwyciężeniakryzysuMichałKa-
leckiprzedstawiłw1933r.oryginalnąpopytowąteoriędochodunarodowego,zawie-
rającąpodpewnymiwzględamiciekawszeniżJohnaMaynardaKeynesapodejściedo
badaniakoniunktury,apozostającewopozycjidoneoklasycznychreceptwyprowa-
dzanychzparadygmatówówczesnejekonomiineoklasycznej1.Wjegokoncepcjispa-
dekpłacwywołanykryzysemniepowodujewzrostuprodukcji,ajedyniespadekcen,
coobniżazyski.Spadekpłacmógłbyożywićprodukcjęizwiększeniewykorzystania
mocyprodukcyjnych,gdybyrosnącaprodukcjaznalazłazbyt,pomimorównoczesnego
spadkupopyturobotników.Tenjednakmusielibyzgłosićprzedsiębiorcywpostaci
1J.M.KeynesopublikowałswojąteoriędopierowtrzylatapóźniejniżM.Kalecki.Zob.[Kalecki,
1933;Keynes,1936].Śladyjegoteoriikoniunkturyiskutecznościjegoreceptantykryzysowychsąwidoczne
wdziałaniachpodejmowanychwUSApowybuchuostatniegoświatowegokryzysufinansowegow2008r.
