Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Porozbiorowewyzwaniaiekonomiapolska
19
urzędnikom,którzyprzenieślizesobąpraktykidoświadczeniaadministrowaniaupra-
wianegowpaństwachzaborczych.Wtychprzejętychpozaborcachdoświadczeniach
prof.AdamHeydelupatrywałwirusaetatyzacjiwspieranegosocjalizmemgłoszonym
zkatedrniemieckich,propagującymrozbudowanąpolitykęspołeczną.Atmosfe-
ręwiarywomnipotencjępaństwawspierałapogardawłościan,ziemian,inteligencji
iurzędnikówdlazysku[Rybarski,1939].
EkonomiaakademickazpoczątkuXXw.niebyłaprzygotowanadoprzedkłada-
niareceptnaniezwykłeproblemyspowodowanekonsekwencjamipierwszejwojny
światowej.Dominowałopodejścieleseferystycznewzbogaconeosiągnięciaminurtu
subiektywno-marginalistycznego,wszczególnościzaśwujęciuAlfredaMarshalla,
szkołylozańskiej–matematycznejorazszkołyaustriackiej,którerazemukonstytu-
owałyekonomięabstrakcyjną,interpretacjezmatematyzowane,opartenarachunku
różniczkowym,pozwalającenabadaniezależnościmiędzyzjawiskamiekonomicz-
nymi,głównienapoziomiemikroekonomicznymzapośrednictwemtzw.wielkości
krańcowych,napodstawiedecyzjipodejmowanychprzezhomooeconomicus,anie-
podlegającychwielorakimograniczeniomludzi.Osiągnięciemtychnurtówskładają-
cychsięłącznienaekonomięneoklasycznąbyłorozwinięcieteoriipopytu,podaży
ikonsumenta,stworzenieteoriirównowagirynkowejirównowagimiędzypopytem
ipodażąglobalnąopartychnaprzekonaniuoistnieniudoskonałejkonkurencji,dzia-
łaniuwdługimokresieprawarynkówSaya(wszystko,cozostaniezaoferowaneprzez
producentów,zostaniesprzedanieiskonsumowane)ineutralnościpieniądzawobec
sektorarealnegowdługimokresie(wzrostpodażypieniądzaprzekładasięjedyniena
wzrostinflacji).Tekanonyekonomiineoklasycznejmiałyznaczeniedlapostulowa-
nychpopierwszejwojnieświatowejwysiłkówrządówwzakresiewalkizhiperinflacją
inapięciamipolitycznyminatlenierównowagimakroekonomicznej,ażdoczasówpo-
jawieniasięniemożliwychdoprzezwyciężeniazaichpomocąproblemówliberalnego
kapitalizmuspowodowanychwielkimkryzysemzlat30.XXw.
Naziemiachpolskichrozdzielonychmiędzyzaborcówniemogławykształcićsię
żadnaodrębnaszkołaczykierunekwekonomii.Jednakbyłowieluwybitnychuczo-
nych,którychpoglądyprzenikałydoprogramówpartiipolitycznychiległyupodstaw
politykispołeczno-ekonomicznejorazreformokresumiędzywojennego.Wnawiąza-
niudokierunkuhistorycznego,solidaryzmuspołecznegoipsychologizmuwekono-
miibyłyakcentowaneograniczeniasystemukapitalistycznegowymagająceingerencji
państwa,specyficznecechyrozwojugospodarczegowypływającezodrębnegocha-
rakteruposzczególnychnarodów[Supiński,1883],anawetstworzenianarodowego
systemuekonomicznegoopartegonasolidaryzmieklasowymumożliwiającymhar-
monizowanieinteresówirozwojuspołeczno-ekonomicznego(Głąbiński1862–1943),
koncepcjachspółdzielczych,solidaryzmuikatolicyzmu(EdwardTaylor1884–1964).
NapodstawietychkoncepcjiLeopoldCaro(1864–1939)sformułowałprogrameko-
nomicznegorozwojukrajuzalecającyuprzemysłowienie[Caro,1926,1931],opartyna
etatystycznejingerencjipaństwaiprotekcjonizmie.Związanizchrześcijańskądemo-
kracjąautorzykierunkukatolickiegoszkołyhistorycznejwpolskiejekonomiiapro-
bowaliprywatnąwłasność,jednakpostulowaliograniczenietzw.przerostówwsferze
