Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Porozbiorowewyzwaniaiekonomiapolska
21
inwestycji,któreprzecieżniezależąodzysków,jakprzyjmujetoekonomiatradycyjna,
leczodpopytu.Inwestycjewpływająnapopyttylkowtrakcieichtworzenia,dzię-
kiwzrostowizatrudnieniaiwynikającejstąddodatkowejsilenabywczej.Natomiast
wzrostprodukcjiznichwynikającystajesięźródłemzahamowania,awkonsekwen-
cjizałamaniaprodukcji,gdyżznikajądochodypracowniczezzakończonychinwe-
stycji.Wypływastądwniosek,żedrogadoprzezwyciężeniategomechanizmukryzysu
wiedzieprzezrozróżnieniepopyturobotnikówiprzedsiębiorcówiwzmocnienietego
pierwszegodziałaniamiinterwencyjnymipaństwa.
TeoriaKaleckiegowyjaśniamechanizmcyklukoniunkturalnego,aniejedynie
jegowielkość,jakwynikatozteoriiKeynesa,irozróżniakonsekwencjezmianpopytu
robotnikówiprzedsiębiorców.PonadtoKaleckiodrzucatradycyjnestanowiskogło-
szące,żespadekpłaczwiększakrańcowąrentownośćkapitałuipobudzainwestycje
antycypowaneprzezKeynesa,atymsamymnegujejegopozytywnąrolęwkształtowa-
niupopytuglobalnego.Niestety,teoriaM.Kaleckiegoniemiałaznaczeniawpolityce
stabilizowaniakoniunkturywlatach30.XXw.Nietracijednakswejaktualności,jak
matomiejsceodlat70.XXw.wprzypadkuteoriikeynesowskiej.Wskazujenapo-
trzebęstabilizowaniakoniunkturypoprzezbardziejzrównoważonyspołecznierozwój
zapomocąpolitykiograniczaniadysproporcjiwpodzialedochodów2.
Właściwąodpowiedziąnawyzwaniarozwojoweuwolnionychodzaborcówziem
polskichokazałsięwpraktycedalekoposuniętyinterwencjonizm3.Należałowpierw-
szejkolejnościzadbaćogranicenowegopaństwazagwarantowanepowojennymi
traktatamipokojowymi,stworzyćspójneramyprawnefunkcjonowaniastrukturpo-
litycznych,społecznych,rynkówigospodarkikrajowej.Tęzaśtrzebabyłowyposażyć
wniezbędneinstytucjeumożliwiająceracjonalneodpowiadaniepodmiotówgospo-
darczychispołecznychnabieżąceiperspektywiczneproblemyzwiązanezuzależ-
nieniemodkapitałuzagranicznego,inflacją,zmianamikoniunktury,ubóstwem,
zwłaszczawśrodowiskachniezurbanizowanychiwiejskich,analfabetyzmem,zacofa-
niemgospodarczymregionów,niskimpoziomemtechnologicznymprzedsiębiorstw
przemysłowych.Najpilniejszymidorozwiązaniaproblemamidlanormalnegofunk-
cjonowaniapaństwabyły:ujednoliceniesystemówiobciążeńpodatkowych,przepi-
sówskarbowychiaparatuskarbowego,przezwyciężanieszerzącejsiędemoralizacji
podatnikówzpowoduwysokiejinasilającejsięinflacji,równoważeniebudżetu,któ-
regoprojektowanieiuchwalaniewwarunkachgalopującejinflacjibyłoniezwykłym
wyzwaniempermanentniekwestionowanymprzezsejm.
Podstawowąkwestiąspołecznąbyłanatomiastreformarolna,gdyżzrolnictwa
utrzymywałosięwedługdanychspisupowszechnegoz1921r.ok.64%ludności
kraju.Aż65%jejpopulacjistanowiłproletariatwiejskiposiadającykilkumorgowe
2Dopierowspółcześniew„StrategiinaRzeczOdpowiedzialnegoRozwoju”nawiązujesiędoumac-
nianiapopytukrajowegoprzezwzrostdochodówpracowniczych.
3Interwencjonizmekonomicznypaństwapozostawałwsprzecznościzzaleceniamidominującejod
dziesięcioleciekonomiileseferystycznej.Dopuszczanogojednakwgospodarcewczasachwojnyidlausu-
nięciakonsekwencjiwojen.DlategoPolskaniebyłtuwyjątkiem.
