Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
F.Kokot,Gospodarkawodno-elektrolitowaikwasowo-zasadowawstanachfizjologiiipatologii,Warszawa2005
ISBN83-200-3109-5,©byWydawnictwoLekarskiePZWL2005
bitol,mannitol),mogąbyćprzyczynąprzemieszczeniasięwodyzprzestrzeniśród-
komórkowejdopozakomórkowejlubodwrotnie.Substancjetedecydująoefek-
tywnejmolalności,czyliotzw.tonii(ang.tonicity)płynupozakomórkowego.
Itaknp.wzroststężeniasodulubglukozywpłyniepozakomórkowymzwiększanie
tylkojegomolalność,alejestprzyczynąhipertonii(efektywnejmolalności)tego
płynu,ponieważsubstancjetejakonieprzenikającelubsłaboprzenikająceprzez
błonykomórkowestwarzajągradientosmotycznypomiędzypłynempoza-iśródko-
mórkowym.Hipertoniapłynupozakomórkowegojestprzyczynąprzemieszczenia
sięwodyśródkomórkowejdoprzestrzenipozakomórkowej,inaczejmówiąc–hi-
pertoniapłynupozakomórkowegojestprzyczynąodwodnieniakomórek.
Wodróżnieniuodsoduiglukozymocznikietanolsąsubstancjamiłatwoprze-
nikającymiprzezbłonykomórkowe,awięcniemajązdolnościwytwarzaniagra-
dientuosmotycznegopomiędzyprzestrzeniąpoza-iśródkomórkową.Wzroststęże-
niamocznikalubetanoluwsurowicykrwijestwprawdzieprzyczynąwzrostumo-
lalnościosoczakrwi,leczniewywołujehipertoniipłynupozakomórkowego,ponie-
ważpodobnywzrostmolalnościzachodziwpłynieśródkomórkowym(awięcbrak
jestgradientuosmotycznegopomiędzyprzestrzeniamiwodnymi–śród-ipozako-
mórkową).
Hipertoniapłynupozakomórkowegooznaczawięchipermolalnośćtegopłynu
uwarunkowanąsubstancjaminieprzenikającymiprzezbłonykomórkowe.
Toniępłynupozakomórkowegomożnałatwoobliczyć,odejmującodcałkowi-
tejmolalnościtegopłynumolalnośćuwarunkowanąmocznikiem,etanolemlubin-
nymisubstancjamiprzenikającymiprzezbłonykomórkowe.
Należytutajwspomnieć,żerównieżsubstancjeprzenikająceprzezbłonyko-
mórkowemogąbyćprzyczynąhipertonii.Itaknp.szybkiedożylnepodaniestężo-
negoroztworumocznikajestprzyczynąhipertoniipłynupozakomórkowego,powo-
dującejprzemieszczeniawodyśródkomórkowejdoprzestrzenipozakomórkowej.
Dziejesiętakdlatego,ponieważprocesprzenikaniamocznikadoprzestrzeniśród-
komórkowejwymagapewnegoczasu.Uchorychzprzewlekłąmocznicąpomimo
częstoznacznegozwiększeniastężeniamocznikawsurowicykrwiniestwierdzasię
hipertoniipłynupozakomórkowego,ponieważpodobnywzroststężeniategometa-
bolituwystępujewpłynieśródkomórkowym.
Wpływzmianefektywnejmolalności,czylitonii,płynupozakomórkowe-
gonaruchwodypomiędzyprzestrzeniamipoza-iśródkomórkową.Reakcja
komóreknahipertoniępłynupozakomórkowegozależyodrodzajusubstancjiwy-
wołującejorazszybkościpowstaniahipertonii.Itaknp.nagłahipertoniapłynupo-
zakomórkowegowywołujeprzemieszczeniewodyzwnętrzakomórekdoprzestrze-
nipozakomórkowej,cooznaczaodwodnieniekomórek.Wwarunkachprzewlekle
utrzymującejsięhipertoniipłynupozakomórkowegowiększośćkomórekjestod-
wodniona.Odmienniezachowująsięwtychstanachkrwinkiczerwoneitkanka
mózgowa.Mianowiciekrwinkiczerwonewprzypadkudługotrwałej,trwającejkil-
kadnihipertoniipłynupozakomórkowegostająsięprzepuszczalnedlasubstancji
warunkującejhipertonię,przezcousuniętazostajepierwotnaprzyczynawytwarza-
niagradientuosmotycznegopomiędzyosoczemawnętrzemerytrocytów.Wkonse-
kwencjizostajeprzywróconypierwotnykształtkrwinekczerwonych,coniejestbez
wpływunaproceswiązaniatlenuprzezhemoglobinę.
16
