Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Teoretyczneaspektygospodarowaniaziemiąijejochrony
rolnictwa,bezpośredniegowsparciadochodówrolniczych),cowinnobyćatrybutem
zrównoważonegowzrostugospodarczego.
Wpewnymzakresieziemiamożebyćsubstytuowanaprzezkapitał.Nawzrost
plonówroślin,ogólnieprodukcjirolnejmająokreślonywpływm.in.melioracjeod-
wadniająceczynawadniającegruntów.
Czynnikziemijestzasobemrzadkimijedynymzasobemodnawialnym-teore-
tycznieniezniszczalnym.
Wymienionecechyczynnikaziemisprawiają,żemajątuzastosowanierenty
ekonomiczne11.Niezwykłośćtychrentpoleganatym,jakzauważaB.Czyżewski,
żenmechanizmrynkowymatrudnościzichwyceną,coutrudniawyrównywanie
kosztówiprzychodówkrańcowychprzezkonkurencję(…)12.Wsytuacji,gdyzasób
zostaniewycenionyprzezrynek,ajegowzględnapodażmożesięzwiększyć,renta
ekonomicznastajesiękosztem.Następujezanikanietejrenty.Teoretycznierentanie
możebyćujemna.Wartojednakzaznaczyć,żeprocestworzeniarentyniepokrywa
sięzjejrealizacją.
Wpraktycegospodarczejpojawiająsięzjawiskaprzechwytywaniatejrenty,
np.przezpodmiotyzotoczeniagospodarstwrolnych(pośrednicy).Efektemtego
możebyćwystąpienieujemnegodochodurezydualnegozrzadkiegozasobu,jakim
jestziemiarolnicza.
Historycznieujmując,jużwXVIIw.wAngliiW.Petty(1623-1687)głosiłpo-
glądynatematrentygruntowej.Jegozdaniemźródłemtejrentydlawłaścicielaziem-
skiegojestproduktwytworzonyprzezrobotnikarolnego.Pracującnaroli,otrzymuje
onwformiepłacyroboczejtylkoczęśćwartościwytworzonegoproduktu.Pozostała
częśćtejwartościjestwłaśnierentągruntową.Ponieważrobotnikrolnymusisię
godzićnapracęzawynagrodzeniemniejszeodwartości,jakątworzy,możepowstać
dochódbezpracyotrzymywanytylkoztytułuprawawłasnościgruntu.W.Petty3ego
uznajesięzatwórcęteoriiwartościdodatkowej,mimożedostrzegałjejwystępowa-
nietylkowformierentygruntowej,azatemwformienienajbardziejtypowej.
WkształtującychsięwanalizowanymokresiewAngliipodwalinachekonomii
klasycznejzaczętojużwiązaćbogactwokrajuzprocesamiprodukcji.Uważano,że
pracaiziemiasąjegopodstawowymźródłem,przyczympracajestczynnikiemak-
tywnym,któryokreślarozmiarybogactwapowstającegowprocesieprodukcji13.
ZapoczątkowananaterenieFrancjiprzezF.Quesnaya(1694-1774)myślfizjo-
kratycznatworzypierwszywdziejachhistoriiekonomiicałościowysystemteo-
retyczny.Sformułowanazostaławnimteza,żetylkowprodukcjirolnejpowstaje
11Szerzej:D.Begg,S.Fischer,R.Dornbusch:Mikroekonomia.Wyd.PWE.Warszawa2007,
s.317-320.
12B.Czyżewski:Rentainstytucjonalnajakowyznacznikprzewagkomparatywnychgospodarstw
rolnych.RocznikiNaukoweSERiA2008.TomX.Zeszyt3,s.109.
13Wcześniej,wokresiemerkantylizmu,przypuszczano,żewartośćdodatkowapowstajewpro-
cesiewymiany,wnastępstwietaniegokupnaidrogiejsprzedażytegosamegoproduktu.Otrzymany
wwynikutegozyskpojmowanojakowartośćdodatkową.
20
