Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Uwagiwstępne
zakażdymzprzytoczonychokreśleńnazywającychwspółczesnośćkryjesięszersza
tradycjateoretycznaibadawcza.Nieoznaczatojednak,żeopowiadającsięzajedną
znich,należyzrezygnowaćzdorobkudrugiejtradycji,gdyżobiewnosząmniej-
szylubwiększy,bardziejlubmniejtwórczywkładwopisiwyjaśnianieprocesów
społeczno-kulturowychwspółczesnegospołeczeństwa.Takiestanowiskoprzyjmuję
wtejpracy,choćżebyzachowaćuczciwośćnaukową,należyprzyznać,iżbliższami
jesttradycjamyśleniaorozwojuspołecznymzperspektywyzachowaniaciągłości
procesówspołecznych.Dlategonieprzypadkowoposługujęsięwtejmonografii
określeniempóźnanowoczesność.Oznaczatorównież,żeprzyjmujęstanowisko,
którenietraktujeprocesówizjawiskspołeczno-kulturowychwspółczesności
jakoswoistychioderwanychodprzeszłości,alejakokontynuacjęnowoczesności.
Takiepodejścienienarażarównieżbadaczanazarzut,żeposługujesiępojęciami
przynależnymidonurtu,którynieprzezwszystkichteoretykówtraktowanyjest
jakoteoriasocjologiczna,zracjitego,żezaprzeczamożliwościsnucianaukowej
refleksjiospołeczeństwie.Chodzituoczywiścieowspomnianypostmodernizm.
Niemniejjednakzpowodówutylitarnychwłączamdoanalizyrównieżujęcia
przeciwstawne,toznaczytakie,któreniepostrzegająteraźniejszościjakoprostej
kontynuacjiprzeszłości.Mamtunamyślitewywodzącesięzdialektyki,auosabia-
nieprzezteoriękrytycznąiwspomnianypostmodernizm.Traktujęjejednakjako
źródłapomocniczeprzedewszystkimprzyopisywaniuwspółczesności.Zakładam,
żepomogąonewrealizacjipostawionychwtymrozdzialecelów,związanychzpróbą
uchwyceniapochodzeniazbiorucechwspółczesnegospołeczeństwa,zasadniczych
procesówwnimzachodzącychorazichzwiązkówzwyłanianiemsięicechami
ruchówspołecznych.Upodstawtakiegostanowiskależyteżkilkabardziejszcze-
gółowychpowodów.Popierwszepodejściepostmodernistyczne,podobniejak
teoriakrytyczna,mawalorpolegającynatym,żeprezentującsceptycznąrefleksję
natematspołeczeństwapóźnonowoczesnego,pozwalawyraźniejzobaczyćwłaś-
ciwemuprocesy,takiejakchoćbywspomnianejużracjonalizacja,utowarowienie,
dyferencjacjaczyindywidualizacja.Podrugieteoriakrytycznastawiasobieza
szczególnyceldogłębnezbadaniespołeczeństwa,abydałosięujrzećwszystkiejego
aspekty,zwłaszczateukryte.Potrzecieprzedstawicieleteoriikrytycznej,zwłaszcza
jejmłodszepokolenie,któregowybitnymprzedstawicielemjestJürgenHabermas,
proponująwswoichrozważaniachsyntezędorobkudwóchkluczowychmoimzda-
niemteoretykówspołeczeństwanowoczesnego,czyliMarksaiWebera.Poczwarte
korzystaniezróżnychperspektywteoretycznych,wtymprzypadkuodnoszących
siędospołeczeństwnowoczesnegoipóźnonowoczesnego,nietylkopozwalalepiej
opisaćanalizowanezjawiska,alerównieżstwarzaszansęnaokreśleniehierarchii
ichważnościwewspółczesnymspołeczeństwie.Innymisłowynaocenętego,które
znichstanowiąjegodominującerysy.
Pierwszymzadaniemwtymrozdzialebędziezatemposzukiwaniecechnowo-
czesnościwklasycznychwizjachspołeczeństwazaproponowanychmiędzyinnymi
23
