Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
niaJurijaBałakina,wedługktóregoTołstojowskiearcydziełojestzjawiskiem
oryginalnym,wolnymodjakichkolwiekzależności.Pisarzainteresujebowiem
nietyleczłowiekprywatny,czywielkiepostaciehistoryczne,ilejednostka
wciągniętawwirdziejów,człowiekwhistorii,którątworzynaród,jejpraw-
dziwydemiurg.PodługBałakina,dlakontynuatorówTołstojamyślopasyw-
nejroliczłowiekawhistoriibyła,zarównopodwzględemhistorycznym,jak
iestetycznym,niedoprzyjęcia.Dopisarzytychnależałm.in.polemizujący
zautoremHadżiMurataDmitrijMiereżkowski.Utrzymywałon,iżwybitne
postaciehistoryczne(nwielcyhistorii”)-tytanitypuNapoleona,którym
poświęciłkilkautworów-toprawdziwinprzywódcyludzkości”(великие
спутникичеловечества)iautentycznitwórcydziejów10.
WXIXwiekuukonstytuowałsięinnyjeszczesposóbukazywaniaprzeszłości.
Chodzioutwory,wktórychpostaciehistoryczneniesąobligatoryjne,abohate-
remjestnietylewydarzeniehistoryczne,coepoka.Wtakimwypadkuuwaga
pisarzykoncentrujesięnaprzeżyciachwewnętrznychbohateróworazszeroko
rozumianejrzeczywistości-wzorzectakizostałwypracowanyprzezGustava
Flauberta(Salambo,1862)iAnatolaFrance’a(Thais,1890).Tradycjętękon-
tynuowanowXXwieku.Zniejwłaśniewywodzisięsubgatuneknpowieści
quasi-historycznej”,zbudowanejnamaterialelegendimitów.Jakoprzykład
mogąposłużyćZmartwychwstalibogowie(Воскресшиебоги,1900)Dmitrija
MiereżkowskiegoczyteżJózefijegobracia(1933-1943)TomaszaManna11.
Wedługpodstawowejdefinicji,powieśćhistoryczna-takżewspółczesna-
wzasadziepozostajewiernaformomukształtowanymprzezdziewiętnastowieczny
realizm.Wiadomoteż,żewXXstuleciupojawiłysię,nierazdalekoidące,próby
jejmodernizacji,choćbypoprzezzastosowanienowychtechniknarracyjnych.
Światukazywanyjestwnichprzezpryzmatświadomościbohatera,dopuszczasię
domysł,wprowadzarefleksjęhistoriozoficznąiujęcianowoczesnejpsychologii12.
Natletakiegorozumieniapowieścihistorycznejoryginalnieprezentujesię
opiniatakiegonowatorajakTeodorParnicki,któryzajednązjejnajistotniej-
10Ю.БАЛАКИH:Историческийроманвсовременномś
11Ibidem.
12Por.:Słownikterminówliterackich.Red.J.SŁAWIŃSKI.Warszawa-Wrocław-
Kraków1988,s.289.S.ŻAK:Słownik:kierunki,szkoły,terminyliterackie...,
s.234-235.
