Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Równieżwtymprzypadkuwskazówkidostarczanam
Kant,któryposzukiwaniutakiegoalternatywnegorozwią-
zaniapoświęciłtrzeciązeswoichKrytyk,Krytykęwładzy
sądzenia.Dlanaszychrozważańnajważniejszejestwprowa-
dzonetamrozróżnieniemiędzysądzeniemdeterminującym
arefleksyjnym,awięczgrubszabiorącmiędzysądzeniem
określonymprzezpewnezgórydane,apriorycznelubempi-
rycznepojęcia,asądzeniemwtymsensieprzezpojęcia
nieokreślonym.Oilesądzeniedeterminująceprzywiązane
jest-vianaocznośćischematy-dookreślonejdziedziny
możliwegodoświadczenia,otylesądzenierefleksyjnecechuje
niecowiększaswoboda,możeonozatemdopewnegostopnia
eksplorowaćobszaryniedostępneprawomocnymsądom
determinującym,wtymobszarytradycyjnienależącedo
metafizyki,przezKantazdyskwalifikowanejjakomożliwa
nauka3.Sądzenierefleksyjnewystępujewdwóchwersjach:
jakosądzenieestetyczneiteleologiczne.Wpierwszymprzy-
padku,zwłaszczawtzw.sądziesmaku,mamywłaściwiedo
czynieniazpełnąwolnościąodpojęć.Wprawdziejakkażdy
wogólesąd,równieżsądsmakumacharakterpojęciowy,atoli
jegopojęciowośćsprowadzasiędotego,żewładzeumysłu
funkcjonująwnimtak,jakgdybywykonywałyjakąśoperację
pojęciową,kształttejoperacjiniedajesięjednakutożsamić
zżadnymzpojęć(funkcjisądzenia),jakimidysponujeumysł.
Wprzypadkusądówteleologicznychpojawiająsięjużpewne
pojęcia,stosowanesąjednakdoopisuzjawiskwykraczają-
cychpozadziedzinęichprawomocnegoużycia.Przykładowo,
3Eksploracjatychmożliwościsądzeniarefleksyjnegobyłaprzezsame-
goKantaprzedstawianajakonaturalnakontynuacjabadańzawartych
wdwóchpierwszychKrytykach.Jednakprzybliższymwejrzeniuokazuje
się,żemożliwościtesąniedopomyślenianagrunciepierwotnegoprojek-
tuzKrytykiczystegorozumu,aichrozważaniewKrytycetrzeciejświadczy
odalekoidącychzmianachwperspektywiefilozoficznejautora.
28
