Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stanbadań
23
neprzezzasadęodpowiedzialności,awięcrealizacjapotrzebpozaludzkiego
życiajestdlanaswskazówką,dopókiniewywołujetokonfliktuzkoniecz-
nościązagwarantowaniaistnienialudzkości64.
DietrichBöhler,opisującnowewymiaryodpowiedzialności,naktóre
otwieranasetykazaproponowanaprzezJonasa,pisałtakżeopojawieniu
sięperspektywywspółodpowiedzialnościzawarunkipanującenaZiemi.
Globalnycharaktertechnologicznegospołeczeństwa,połączonegosiecia-
mizależności,wymagapowstanianowejetyki,któranietylkoniebędzie
ograniczaćsiędosformułowaniazasaddotyczącychrelacjimiędzyludz-
kich,aletakżeweźmiepoduwagęzłożonośćświatapełnegotrudnychdo
dostrzeżenianapierwszyrzutokawspółzależnościiubocznychskutków
podejmowanychdziałań.Tasytuacjawymuszananastakżenowepodej-
ściedointuicjimoralnej,sumieniaczyinnychkategoriimającychzdawać
sprawęzwystępowaniaogólnoludzkichprzekonańetycznych.Wywodzą-
cesięztakichkategoriiintuicjemoralnesąniewystarczającewkontekście
oddziaływańocharakterzedługofalowymczynagromadzeniawspółza-
leżnychefektów,którychniebezpieczeństwojesttrudnedodostrzeżeniana
poziomiepojedynczegoprocesu.Dotyczytoróżnychsferżycia,m.in.sposo-
bówprodukcji,formkonsumpcji,pojawiającychsięwynalazkówtechnicz-
nych.Tozkoleiprzekładasięnanowąrolę,jakąpowinnaodgrywaćwiedza
wnaszychrozważaniachetycznych.Zjednejstronypowinniśmyzdobywać
jaknajwięcejinformacjinatematkonsekwencjinaszychdziałań,przewi-
dywanychefektówbezpośrednich,pośrednichiubocznych,jakieprzynio-
sąposzczególnerozwiązania.Zdrugiejstronypowinniśmymiećwciążna
uwadzegraniceowejwiedzy,któratylkowograniczonymzakresiebędzie
namdawałapotrzebnegwarancjeiwskazówki65.
WedługHelenyCiążelietykaJonasanjesttoetykaodpowiedzialności
globalnejnamiaręepokiofensywyneoliberalizmu”66.Wswojejinter-
pretacjipolskaautorkapodkreśla,żedlauzasadnieniawłasnejkoncepcji
etycznejJonasposługujesiępoziomemwykraczającympozaspołeczne
uwarunkowaniaczybytykolektywne,atakżezaznaczawyraźnieswój
sprzeciwwobecwszelkichformmyśleniautopijnego,któremiałobyuza-
sadniaćpodążaniewkierunkunowejwizjiczłowieczeństwa.Wramach
interpretacjitwórczościautoraZasadyodpowiedzialnościdokonanejprzez
Ciążelęmyślenieutopijnenależypostrzegaćjakoefektkuszącejmocy
nerosa”,jakoefektspołeczno-kulturowychpróbprzekraczaniaprzezczło-
wiekawłasnejnatury,zaśczłowieczeństwojestjużczymśkompletnym
64Zob.D.Böhler,VerstehenundVerantworten.HansJonas‘Einsichtenfürdie
GegenwartderZukunft–KontexteundProbleme,w:H.Jonas,FatalismuswäreTo-
dsünde,dz.cyt.,s.38-40.
65Zob.tamże,s.41-43.
66H.Ciążela,Problemyidylematyetykiodpowiedzialnościglobalnej,dz.cyt.,
s.218.
