Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Sytuacjaspołeczno-politycznawPolscewlatach1944-1956
35
bowałonnowychporządków”
.Szczególnieniepokorneokazałysięśrodowiska
młodzieżowe,zatempodejrzliwośćwładzniedokońcabyłabezpodstawna.Je-
dynąmożliwościąsygnalizowaniawładzyswoichnastrojówbyłyakcjesabotażu,
np.wodniesieniudozałożeńplanu6-letniegoiwzrostnastrojówkonspiracyj-
nych.Ślademtegobyłozakładanieprzezwładzelicznychobozów-odosobnie-
niaipracy.JednymznichbyłobózwJaworznie,przeznaczonydlamłodocianych,
podejrzanychodziałalnośćantypaństwowąiantyrządową.Ichresocjalizacja
miałapostępowaćwzgodziezzałożeniamisystemupedagogicznegoAntonaMa-
karenki.WtymkształcieobózwJaworzniefunkcjonowałwlatach1950-1956.
Stałsię,obokwięzieńweWronkach,RawiczuiWiśniczu,głównąnkatownią”dla
niepokornychharcerzy31.
Dnia22lipca1952rokuuchwalonoKonstytucję,którawprowadzałanową
nazwępaństwa(PolskaRzeczpospolitaLudowa)isankcjonowałaodmiennepo-
rządkiwpaństwie.JejostatecznykształtzostałzatwierdzonyprzezStalina,któ-
ryosobiścienanosiłnańpoprawki32.Zarazpotemprzeprowadzononowenwy-
bory”doSejmu,któregokompetencjeznacznieograniczono.Faktycznawładza
należaładoprezydiumrząduiBiuraPolitycznegoKCPZPR.Realizowanotakże
założeniaplanu6-letniego.
ŚmierćStalinawmarcu1953rokuprzyniosłapewneodprężenie,aleichaos
wywołanywalkąowładzę33.EfektemtegobyławPolscemiędzyinnymiuciecz-
kapracownikaMBP
,ppłk.JózefaŚwiatły34.Jegowspółpracazwywiademame-
rykańskimobnażyłapracępolskiegoresortubezpieczeństwa35.Wodpowiedzi
natowkrajuzaczętodoszukiwaćsięnieprawidłowościwfunkcjonowaniutego
ministerstwa.Próbowanoprzyokazjiwyjaśnićniektóresprawy,np.towarzysza
Gomułki,nnacjonalisty”
,któryprzebywałwówczaswareszcie36.WefekcieMBP
rozwiązanoiwjegomiejsceutworzonoMinisterstwoSprawWewnętrznych.
PowołanotakżedożyciaKomitetdoSprawBezpieczeństwaPublicznegoprzy
RadzieMinistrówiprzyjętokieruneknpowrotu”dozasadleninizmu,cokolwiek
wówczasmiałotoznaczyć.
31WspomnieniaimateriałydotycząceJaworznasądrukowanewwydawnictwienJaworznia-
cy”.Istniejąponadtoprace:K.Szwagrzyk,Jaworzno.Historiawięzieniadlamłodocianychwięźniów
politycznych1951-1955,Wrocław1999iM.Wyrwich,ŁagierJaworzno,Warszawa1995.Pełna
bibliografiaiwięcejinformacjipatrz:podrozdziałoIIHarcerskiejKonspiracji.
32
A.Garlicki,Stalinizm,Warszawa1994.Por.:tenże,OmójRozmarynieś,nPolityka”2002,nr29,
s.65-67.
33M.Zaremba,Łzyprawdziweinapokaz,nPolityka”2003,nr10,s.72-75.
34A.Górski,Światłowstręt,nPolityka”2003,nr48,s.72-73.
35
Ciekawąanalizęsocjologicznądotyczącąwstrząsu,jakiwywołałŚwiatłoswoimnzaginięciem”
wczasiewyjazdusłużbowegowgrudniu1953roku,przedstawiłaH.Świda-Zięba.Pokazałaona
bowiemnietyleszokspołeczeństwanainformacjeprzekazywaneprzezŚwiatłę,ilezamieszanie
waparaciePZPR-u.Patrz:taż,MłodzieżPRL,Kraków2010,s.232-235.
36P
.Machcewicz,Partiatak,kawanie,nPolityka”2002,nr36,s.63-65.
