Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy.Teoriewspółczesnejpatologiispołecznej
jąstosunkowołatwoiłatwoucząsięzachowańspołecznieakceptowanych.Badania
empiryczneweryfikującezałożeniateoriiniedałyjednoznacznychrezultatów.Wśród
przestępcównieodnotowanoprzewagiekstrawertyków(Einstadter,Henry,1995;za:
Carson,Butcher,Mineka,2003).Stwierdzononatomiast,iżekstrawertycymająwięk-
szeskłonnościdonadużywaniaalkoholu(Wyrzykowski,2000).Cechamicharaktery-
stycznymitejgrupyryzyka,aszczególniemężczyzn,są:towarzyskość,impulsywność,
beztroska,skłonnośćdozachowańagresywnych,małasumiennośćiniezawodność,
ograniczonakontrolawłasnychuczuć.
Jeśliistniejąwięcprzesłankiwskazujące,iżkodgenetycznymawpływnapodat-
nośćczłowiekananadużywaniealkoholu,obecniebrakujedowodówprzekonują-
cych,żepodobniebywawprzypadkunarkotyków(Robson,1997).Eksperymenty
zezwierzętamiwykazałyjednak,żemożnadokonaćmanipulacjigenetycznej,która
powodujezmianęreakcjinanarkotyki.Niemażadnychpowodów,dlaktórychcechy
genetyczneniemiałybywtensamsposóbrozwijaćsięuludzi.
Odkryciewlatachsiedemdziesiątychendorfin(własnychopiatówmózgu)wy-
jaśniło,dlaczegonarkotykimogąkompensowaćwrodzonelubnabyteniedobory
chemiczne.Endorfinytochemiczneprzekaźniki,któresąprodukowanewtkance
nerwowej,auwalniająsięwreakcjinaból,strachlubzaspokojenie(naprzykładpo-
trzebseksualnych).Odrzucająjednaknieprzyjemnesygnały.Nieulegawątpliwości,
żeobfitośćzasobówendorfinworganizmiejestkorzystna.Jeślinatomiastwystępuje
niedobórendorfin,kompensacjątegostanurzeczymożebyćzażywanieopiatówlub
jeśliworganizmiebrakujedopaminy,brakitemożewyrównywaćamfetamina.Nic
więcdziwnego,żesformułowanowniosek,iżuzależnienisąniekiedytaksamowinni
swojemunałogowi,jakcukrzycytemu,żemającukrzycę(Robson,1997).Zgodnie
zteoriąwrodzonegoniedoborulogicznymsposobemleczeniauzależnieniajestdłu-
goterminowaterapiazastępcza.
Dużympostępembyłorównieżodkryciedrogimózgowej,któraprawdopodobnie
jestzwiązanazodczuwaniemprzyjemności.Interesującejestto,żenarkotyki,które
mogąpowodowaćuzależnienie,szczególniemocnodziałająwewnątrztejtakzwanej
ścieżkiprzyjemności.Sugerujeto,żegłódnarkotykowymożebyćrezultatemaktywi-
zacjiwspomnieniastymulacjitejdrogi,spowodowanejsygnałamiśrodowiskowymi.
Ostatniprzykładroli,jakąmożeodgrywaćbiologia,jestzwiązanyzesposobem,
wjakiorganizmtransportujeirozkładaalkoholoraznarkotyki.Powszechniewia-
domo,żeludziebardzoróżniereagująnaalkohol.Jednimogąpićnaprawdędużo,
podczasgdyinnympękagłowapowypiciukuflapiwa.Jednymzpowodów,dlaczego
taksiędzieje,jestzachwianierównowagimiędzyukłademodpowiedzialnymzapo-
wstawanieiusuwaniemetabolitów,którepowstająwwątrobielubinnychukładach
eliminujących.Wprzypadkuczłowieka,któregowątrobajestfizjologicznie„zapro-
gramowana”dosprawnegotworzeniadużychilościaldehyduoctowego,alemniej
sprawnawjegousuwaniu,alkoholniejestnagrodą,ponieważnawetmałedawkiwy-
wołująnieprzyjemneobjawy.Jestwięcmałoprawdopodobne,abywspomnianaosoba
miałaskłonnościdonadmiernegopicialubmogłapopaśćwuzależnienie.Zdrugiej
stronybardziejwydajnymetabolizmmoże„wymuszać”piciewiększychilościalkoho-
lu.Podobniesprawamasięznarkotykami.
17
