Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wprowadzenie
punktemodniesienia,leczszybkostajesiękimśwrodzajupośrednikamię-
dzydwomapunktamiskrajnymi–międzyjegopoprzednikiemanastępcą.
TympierwszymjestHume,drugim–Hegel.Pierwszywystępujewroliau-
torytetudlamyślicieliozacięciupozytywistycznyminaturalistycznym,któ-
rymKantowskikrokkuteoriipoznaniajakokonstytucjiprzedmiotuwydaje
sięniedozaakceptowania.Drugistajesiępunktemodniesieniadlatych,
którzydostrzegająpotrzebędoprowadzeniaprzedsięwzięciaKantadokoń-
ca(„rzeczsamawsobie”jakomaskahistorycznościmyśleniaiprocesu
produkcjiwiedzy).DlategoKantzeswojądelikatnąrównowagąmiędzyra-
cjonalnościąnaukowąamoralnąipolitycznąwystępujetuwnajmniejkon-
trowersyjnejroliautorytetuwzględnegoipośredniczącego.Jeślitrudnowy-
obrazićsobieflozofałączącegopozycjęHume’azestanowiskiemHegla,
tooczywiściemogąistniećiistnielikonsekwentnimyślicielewjakiśsposób
wiążącyjednąztychpozycjizmyśląKantowską.
Skądsiębierzenieuchronnyantagonizmmiędzytymidwiemaskrajno-
ściami–naturalizmemadialektyką–którydodziśprzejawiasięzwłaszcza
wrozdzialenaflozofękontynentalnąianglosaską?Wydajesię,żewynika
onzodmiennegostosunkudoproblemupewnościisceptycyzmu,innej
wizjiwpisanegowstandardyracjonalnościelementuryzyka.Fundamen-
talnarozbieżnośćdotyczystopniaakceptacjiryzykaistrategiiocenypły-
nącychzniegomożliwychkorzyścipoznawczych.Możnawyobrazićsobie
skalęstandardówracjonalności,gdzieindukcjaHume’astanowiłabyjeden
skrajnytypidealny,adialektykaHegla–opartanienaindukcji,lecznalo-
gicepowtórzenia–drugi3.Przedstawioneturozważaniapozwolą,jakmnie-
mam,dostrzec,żeróżnicataniepoleganatym,iżHumebyłsceptykiem,
aHegelmyślicielemabsolutu.Przeciwnie,krytykapojęciaprzyczynowości
Hume’abyłamożliwatylkonagruncieklasycznegokartezjańskiegomode-
luracjonalnościabsolutnej,opartejnasilnym(„matematycznym”)pojęciu
3
LogikapowtórzeniauHeglapoleganatym,żefalsyfkacjadanejtezy(stanowiska,
myśli),abybyćskuteczna,musisiędokonaćdwukrotnie.Pierwszyraz
implicite
;drugiraz,
gdyzostanienazwanalubopisanawkategoriachadekwatnegodladanegoprzypadku
metajęzyka.
11
