Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Hegelipozór
Verstandjakowładząpodmiotuadiagnoząurzeczowienia)wytwarzatęau-
tonomięwpostaciczystej
6
.Rozsądekjestwłaśnie„zasadą”oddzielającą
kulturęodnaturyitworzącąantagonizmynowegotypu,którenadająsobie
trwałeistnienie,przybierającformęwrogichwobecsiebieabstrakcyjnych
przeciwieństw.Wrezultacieautonomiaczłowiekanowożytnegookazu-
jesięiluzoryczna,ponieważuwikłanawteabstrakcjejednostkaokazuje
sięnośnikiemsztuczniezawężonegozbiorucech,tracącdyspozycjędo
wolnościrzeczywistej.Tęskrajnieodmiennądystrybucjęsensumiędzy
GrekamianowożytnymiSchillerstarasięunaocznićzapomocąopozycji
„mieszaniny”i„fragmentu”.
Rozum[ł]wprawdzierozkładałnaturęludzkąnaczęściirozrzucałje,podno-
szącdorangiwspaniałegogronabogów,alenieczyniłtegorozrywającjąna
sztuki,leczmieszającteczęścinaróżnesposoby,albowiemkażdyzbogów
obejmowałwsobiecałeczłowieczeństwo.Jakżeinaczejmasięrzeczunas,no-
wożytnych.Równieżunaspowiększonyobrazgatunkurozproszonyjestwjed-
nostkach;jednakżerozproszonyjestwefragmentach,niezaśwzróżnicowa-
nychmieszaninach,takżetrzebaprzechodzićodindywiduumdoindywiduum,
abyodtworzyćpełnięgatunku7.
Konfliktyidystynkcje,którychmnożeniesięjedynieprzyczyniasię
doprzyrostupotencjałunowoczesności,działajązarazemprzeciwko
samejjednostce,ponieważrealiapodziałupracyzawężająideformują
subiektywnedoświadczanieświata.Nowoczesnośćrodziwięcwielość
wąskichifałszywychtożsamości,nadającprozaicznąprzewidywalność
egzystencjiichreprezentantów.Schillerstarasiętoopisywaćwmożliwie
ogólnychkategoriachKanta,jakoprzeciwieństwafzycznegoprzymusu
naturyimoralnegoprzymusuwolności:rozsądkuiwyobraźni,abstrakcji
materiiiformywsferzezarządzaniaipolityki.Nietracijednakzoczuwąt-
kuklasowegoipróbujerelatywizowaćkantowskieopozycjedowynikłych
6
Nieprzypadkiemniemieckiesłowo„Verstand”tłumacz
Listów
przeważnieprzekłada
jako„rozsądek”,jakuHegla,aniejako„intelekt”.
7
F
.Schiller,
Listy
,s.57.
20
