Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zarysdziejówhepatologii
dowątrobyowzmożonejkonsystencji.Byłprze-
ciwnikiemparacentezypłynupuchlinowego(!).
WRzymielekarzamibyligłównieGrecy.Zmedy-
kówitalskichnajbardziejznanybyłCelsus(30p.n.e.
–50n.e.),któryuważałwątrobęzanajważniejszy
organludzkiegociałaizalecałparacentezępłynu
puchlinowego,awzabiegachchirurgicznychtego
narządu–kauteryzację(przyżeganiebardzogorą-
cymskalpelemwceluzapobieżeniakrwotokom).
PodobnezaleceniaformułowałAretaioszKapa-
docji(IIwiekn.e.),nadaluważający,żewątroba
powstajezeskrzepówkrwi.Twierdził,żekrew
powstajewwątrobiezproduktówspożywczych
pochodzącychzjelita.Odróżniałżółtaczkęwe-
wnątrzwątrobowąodzaporowej.RufuszEfezu
(IIwiekn.e.)byłkrytycznywobecpoglądówHipo-
kratesa:żółćpowstającąwwątrobie(żółtą)trak-
towałjakoproduktodpadowy,aczarnąjakoosad
pochodzącyzkrwi.Interesowałsięetymologią
terminówmedycznych,wtymsłowaicterus.Tasto-
sowanadodziśłacińskanazważółtaczkimakilka
domniemanychźródeł.Słowotojestpochodzenia
greckiegoimamiećzwiązekznazwążółtopiórego
samcawilgi(Oriolusoriolus).Jednazodmiantego
gatunku–wilgazłota–nazywasiępogreckuik-
teros.Zgreckiegopochodzitakżełacińskieokre-
ślenierodzinyłasicowatych-ictis,doktórejzali-
czasiękuny(Martes),wtymkunędomową,zwaną
kamionką(Martesfoina),ojasnobrunatnejbarwie
futerka,orazkunęleśną(Martesmartes),zżółtąlub
kremowąplamąnaszyi.Żółtozielonkawąskóręma
takżepewiengatunekjaszczurki.Pozatyminten-
sywnieżółtabarwakamienianazywanegowstaro-
greckimicterioslithoswedługautorategorozdziału
najbardziejodpowiadakolorowiskórypacjenta
zklinicznążółtaczką.
GalenzPergamonu(131–201n.e.),greckifilozof
ilekarz,autorlicznychdzieł(około400),stworzył
skomplikowanysystemmedyczny,któryprzetrwał
przeszło1500lat(ryc.1.5).Wprowadziłpojęcie
siłwegetatywnychiośrodkówfunkcjonalnych
6
Rycina1.5.Galen(129–216n.e.).Źródło:Wellcome
Collection.
–jednymznichbyławątroba.Zajmowałsięszcze-
gółowoanatomiątegonarząduiwykonałliczne
sekcjezwierząt(m.in.rozdzielałżyłyodtętnic
iprzeprowadzałeksperymentyzzamykaniem
przepływukrwiprzeznaczynia).Uważałwątrobę
zaswegorodzajugeneratorciepładlaustroju,wy-
twarzającąkrewzpożywienia.Natomiastśledzio-
namiałaoczyszczaćkrewzgrubszychczęścipokar-
mówiwytwarzaćczarnążółć.Przyczynężółtaczki
upatrywałwzapaleniulubzamknięciuprzewodu
żółciowegowspólnegoprzezzewnętrznąprze-
szkodę.Stosowałhipokratejskiezasadyterapii,
podkreślającznaczenieziół(korzystałzaż400ich
gatunków!).Jestuważanyzajednegoztwórców
hepatologiiopartejnanaukowychpodstawach.
LeonardodaVinci(1542–1519),jedenznaj-
większychgeniuszy,jakichwydałaludzkość,in-
teresowałsięanatomiąiwykonywałsekcjezwłok
ludzkich,pozostawiającznakomiterysunkianato-
miczne(notabeneniezawszeprecyzyjne,cowyka-
załKierzekw2015roku).
Paracelsus(1493–1541),pochodzącyzniemiec-
kiejSzwajcariilekarziprzyrodnik,byłautorem
