Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.Miastaimieszczanie
Prawonateraźnieyszymseymiezapadłepodtytułem„MiastaNaszekrólewskie
wolnewpaństwachRzeczypospolitey”wzupełnościutrzymanemiećchcemy,iza
częśćninieyszeykonstytucyideklaruiemy,iakoprawowolneyszlachciepolskieydla
beśpieczeństwaichswobodicałościwspólneyOyczyzny,nową,prawdziwąiskuteczną
daiącesiłę.
IV.Chłopiwłościanie
Ludrolniczy,zpodktóregorękipłynienayobfitszebogactwkraiowychźrzódło,
którynaylicznieysząwnarodziestanowiludność,azatymnaydzielnieysząkraiusiłę,
takprzezsprawiedliwość,ludzkośćiobowiązkichrześciańskie,iakoiprzezwłasny
naszinteresdobrzezrozumiany,podopiekęprawairządukraiowegoprzyimuiemy,
stanowiąc:iżodtądiakiebykolwiekswobody,nadania,lubumowy,dziedzice
zwłościanamidóbrswoichautentycznieułożyli,czylibyteswobody,nadaniaiumowy
byłyzgromadami,czyliteżzkażdymosobnowsimieszkańcemzrobione,będą
stanowićwspólnyiwzaiemnyobowiązek,podługrzetelnegoznaczeniawarunków
iopisuzawartego,wtakowychnadaniachiumowach,podopiekęrządukraiowego
podpadaiący.Układytakoweiwynikaiąceznichobowiązki,przeziednegowłaściciela
gruntudobrowolnieprzyiętenietylkoiegosamego,aleinastępcówiego,lubprawa
nabywcówtakwiązaćbędą,iżichnigdysamowolnieodmieniaćniebędąmocni.
Nawzaiemwłościanie,iakieykolwiekbądźmaiętności,oddobrowolnychumów,
przyiętychnadań,izniemizłączonychpowinnościusuwaćsięinaczeyniebędą
mogli,tylkowtakimsposobieiztakiemiwarunkami,iakwopisachtychżeumów
postanowionemieli,któreczynawieczność,czylidoczasuprzyięte,ściśleich
obowiązywaćbędą.Zawarowawszytymsposobemdziedzicówprzywszelkich
pożytkachodwłościanimnależących,achcąciaknayskutecznieyzachęcić
pomnożenieludnościkraiowey,ogłaszamywolnośćzupełnądlawszystkichludzi,
taknowoprzybywaiących,iakoitych,którzybypierweyzkraiuoddaliwszysię,teraz
doOyczyznypowrócićchcieli,takdalece,iżkażdyczłowiekdopaństwRzeczypos-
politeynowozktóreykolwiekstronyprzybyły,lubpowracaiący,iaktylkostanienogą
naziemiPolskiey,wolnymiestzupełnieużyćprzemysłuswegoiakigdziechce,wolny
iestczynićumowynaosiadłość,robociznęlubczynsze,iakidopókisięumówi,wolny
iestosiadaćwmieście,lubnawsiach,wolnyiestmieszkaćwPolszcze,lubdokraiu,do
któregozechce,powrócić,uczyniwszyzadosyćobowiązkom,któredobrowolniena
siebieprzyiął.
V.Rządczylioznaczeniewładzpublicznych
Wszelkawładzaspołecznościludzkieypoczątekswóybierzezwolinarodu.Aby
więccałośćpaństw,wolnośćobywatelskaiporządekspołecznościwrówneywadzena
zawszezostawały,trzywładzerządnarodupolskiegoskładaćpowinny,izwoliprawa
ninieyszegonazawszeskładaćbędą,toiest:władzaprawodawczawstanach
zgromadzonych,władzanaywyższawykonawczawkróluistraży,iwładzasądownicza
wjuryzdykcyach,natenkoniecustanowionych,lubustanowićsięmaiących.
30
