Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Historiaastronomii
nehengeprowadząnaswkrainęstatystykiidlategorodzajupodejściajedna
budowlawystarczy.
Najmniejspornetwierdzenie,jakiemożnasformułowaćnatemat
Stonehenge,brzmi:ogólnaorientacjaosibudowlinaróżnychetapachjej
rozwojuwiążesię,zjednejstrony,zewschodemSłońcapodczasprzesilenia
letniego,zdrugiejzaś,zzachodemSłońcapodczasprzesileniazimowego
iwybórtenbyłprzemyślany.Przytymwnajlepszymraziemówimyodo-
kładności2–3średnicsłonecznejtarczy.Popularnypogląd,żeHeelStone
bardziejprecyzyjnieokreślakierunekwschoduSłońcapodczasprzesilenia,
trudnoobronić,gdyżniesposóbjestokreślićdokładniemiejscaprowadze-
niaobserwacji(środekbudowli),aHeelStoneznajdujesięzbytblisko,by
stanowićodpowiedniodobrą„muszkę”,podczasgdyhoryzontniezawiera
cechcharakterystycznych.
ZazwyczajbadaczeStonehengeidentyfikowalipewnecechytejbu-
dowliipróbowalistworzyćteorię,którabyje„wyjaśniała”.Jeślinawetczy-
nisiętakbezzgóryzałożonejtezy,istniejepoważneniebezpieczeństwo
nałożeniaastronomicznej(igeometrycznej)strukturynacoś,costanowi
bardzoograniczonąpróbkęcechdośćmocnozniszczonejbudowli–cech
łatwodziświdocznych,takich,którezostałyjużodkopane(choćdużyob-
szarwciążpozostajenieprzebadany),itd.Naprzykładobecniewiemy,że
HeelStonemiałtowarzysza,którydawnotemuuległzniszczeniu;odkryto
tow1979rokupodczasprackonserwatorskich.
NiektóreznajgłośniejszychteoriidotyczącychStonehengezostały
zbudowanenaargumentachstatystycznejnatury:żepewnaliczbakierun-
kówwyznaczonychprzezparywybranychpunktówmożemiećastrono-
miczneznaczenie.Argumentytełatwojestpodważyćnaróżnesposoby:
brakuzasadnienia,dlaczegowybranoteanieinnepunkty;wątpliwościna-
turyarcheologicznejcodoniektórychwyborów;błędypopełnianeprzy
obliczaniuprawdopodobieństwa;ibyćmożenajważniejszyzarzutbraku
niezależnościdanych(naprzykładjeślitylkoniemamydoczynieniazgó-
rzystymterenem,linia,którawprzybliżeniuwskazujepunktwschodu
Słońcapodczasprzesilenialetniego,drugiswójkoniecautomatyczniekie-
rujekupunktowizachoduSłońcawdzieńprzesileniazimowego).Gdy
weźmiemypoduwagęwszystkietebłędy,musimyprzyznać,żeniemado-
wodównategorodzajuwyróżnionąorientacjęastronomicznąbudowli.
Pewienbadaczzauważył,że56otworówAubreya(nazwanychtakna
cześćichsiedemnastowiecznegoodkrywcy,JohnaAubreya)mogłobybyć
wykorzystywanychdoprognozowaniazaćmień,gdybyobserwatorzywę-
drowaliodotworudootworu.Problempoleganatym,żechoćwspółcze-
snyastronomwtakiwłaśniesposóbpotrafiłbywykorzystaćstrukturęSto-
nehengedoprzewidywaniazaćmień,dysponujemyobfitymmateriałem
archeologicznym,zktóregowynika,iżdawniużytkownicytejbudowlinie
czynilitego.Istniejądziesiątkikolistychtworówikręgówziemnych(ang.
