Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1.Białoruś–terraincognita?
kina(niektórzybadaczezewzględunabrakoryginałujużwXIXw.sugero-
wali,żetowłaśnieMusin-Puszkinjestautoremdzieła).Niestety,egzemplarz
tennieprzetrwałdonaszychczasów–spłonąłwpożarzeMoskwyw1812r.
Wcześniejtekstzostałjednakopublikowany,dziękiczemuwspółcześnibada-
czemogąsięznimzapoznać.WSłowieowyprawieIgoramożnaznaleźć
wieleinformacjioksiążętachpołockichiichdziałalności.Szerzejopisano
równieżhistoriędrużynygrodzieńskiej,któraopłakujeśmierćksięciaIzia-
sławaWasilkowicza.WPouczeniuWłodzimierzaMonomachascharakteryzo-
wanostosunkitegowładcyzksiążętamipołockimi,wyprawynaichziemie.
SpośródliterackiejipublicystycznejtwórczościCyrylaTurowskiegozacho-
wałosiędonaszychczasówponad40utworówróżnegogatunku:kazań,
pouczeńnatematyewangeliczne,żywotówproroków,modlitwiakatystów
kuczciświętych.Oprócztypowychdlagatunkuelementówmoralno-dydak-
tycznychzawierająonewzmiankiowydarzeniachzżyciaówczesnychmiesz-
kańcówidająpewnewyobrażenieopanującejwówczaswspołeczeństwie
atmosferzeduchowej.
Utworyhagiograficzne–żywotyświętych(wtymprzypadkuEufrozyny
Połockiej,CyrylaTurowskiego,AbrahamiuszaSmoleńskiego),mimożesąnie-
liczneiniewielkieobjętościowo,stanowiąbardzocenneźródłodobadańnad
kulturąiduchowościąwXIIw.Specyfikaitrudnośćpracyztymiprzekazami
poleganakoniecznościoddzieleniazawartejwnichinformacjifantastycznej
imitycznejodfaktówhistorycznych.Wieleinteresującychwiadomościnatemat
ziemibiałoruskiejzawierająm.in.Żywotśw.Leoncjusza,biskupaRostowskiego
(orozpowszechnianiuchrześcijaństwa),OpowieśćoBorysieiGlebie,Czytanie
oBorysieiGlebie(wydarzeniazlat1015–1019),ŻywotAleksandraNewskiego
(udziałdrużynypołockiejwbitwienadNewąw1240r.).
Kronikizagraniczne–sagiskandynawskieiislandzkie,kronikiliwońskie
ipruskie.Sagiislandzkie(np.PsalmyoEdmundzie,Sagaochrzcie)wzmian-
kująoPołockuiksięciuBriaczysławie.KronikaLiwonii,Kronikarymowana
iKronikaHermanavonWartbergaopisująwalkępaństwazakonnegoozie-
miebiałoruskieorazpowstanieWKL.DuchownyzakonuPetervonDusburg
spisałKronikęziemipruskiej,wktórejprzytoczyłwielewzmianekopodej-
mowanychprzezrycerzyzakonnychpróbachpodbojuKsięstwaGrodzień-
skiego,oDawidzieGrodzieńskimioNowogródku.
Omówionewtympodrozdzialeźródłaczęściowozostałyopublikowane
wnastępującychpracach:Białoruśwepocefeudalizmu.Zbiórdokumentów
imateriałów(t.1,Mińsk1959);UtworyliteraturyStarożytnejRusi.XI–
początekXIIwieku(Moskwa1978);Starożytnaliteraturabiałoruska.Zbiór
(Mińsk1990);ChrestomatiahistoriiBiałorusi.Zczasównajdawniejszychdo
1917r.(Mińsk1977);HenrykŁotysz.KronikaLiwonii(Moskwa–Leningrad
1938);WielkakronikaoPolsce,RusiiichsąsiadachXI–XIIIw.(Moskwa
1987).
