Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŹródładohistoriiBiałorusi
21
(z1588r.),obowiązywałnaBiałorusido1840r.ibyłuważanyzanajdosko-
nalszydokumentprawny,którymiałteżznacznywpływnarozwójprawa
wpaństwachościennych:wPolsce,Rosji,naUkrainie.
KsięgisądowezXVI–XVIIIw.prowadziliwWKLpisarzesądowi.Doko-
nywanownichróżnychzapisówprawnych.Najbardziejrozpowszechnione
byłyksięgisądówgrodzkich,ziemskich,podkomorskichimagistrackichoraz
księgitrybunalskie.Sądygrodzkie(zamkowe)iziemskieistniaływkażdym
powiecie.Rozpatrywanownichsprawykryminalneicywilne,dotyczące
szlachtyiludziDprostych”.Wmiastachposiadającychprawomagdeburskie
działałysądymagdeburskie.Wgestiisądówpodkomorskichznajdowałysię
sprawydotyczącewłasnościziemskiej.TrybunałWKLod1582r.byłuwa-
żanyzanajwyższąinstancjęsądową.Rozstrzyganownimsprawyszlachty
iczęściowo–nawnioskisądównajwyższych–osóbduchownych.Wzwiązku
zpowyższymnapodstawieanalizyksiągsądowychmożnawyrobićsobie
zdanienatematsytuacjiekonomicznej,prawnejisocjalnejprzedstawicieli
różnychwarstwspołecznychWKL.Ponadtoksięgisądowedostarczająnam
wiedzyzzakresusystemusądownictwawWKL.
TrudnymdoprzecenieniaźródłemdohistoriiWKLjestMetrykalitewska
liczącaok.600rękopisów,któresąprzechowywanewarchiwachibibliote-
kachwKijowie,Moskwie,Petersburgu,Warszawie,Wilnie.Nametrykęskła-
dająsięm.in.księgiwpisów,księgirozprawsądowych,księgiposelskie,księgi
daniniarend;odpisypostanowieńksiążęcejRady(Rada–wyższyorgan
władzypaństwowejWKL);plany;pamiętniki;utworypublicystyczneilite-
rackie.Wksięgachwpisówznajdująsięm.in.przywilejenadawanemiastom
imiasteczkomzgodniezprawemmagdeburskim;zezwolenianaustanowie-
niejarmarków;postanowieniawkwestiipoborów.Księgirozprawsądowych
zawierajązkoleiprotokołyposiedzeń,postanowieniaiwyrokisądówWKL.
Wksięgachsprawpublicznychmożnanatomiastznaleźćpostanowieniasej-
mowe,nakazydlaposłówudającychsięzagranicę,rozkazywładznajwyż-
szych,statuty,odpowiedzikróla.Materiałyocharakterzedyplomatycznym
(np.listydozwierzchnikówinnychpaństwiichodpowiedzi,umowy,teksty
przemówieńposłów)znajdująsięwksięgachposelskich.Dokumentówdoty-
czącychściąganiapodatkówinałożeniapowinnościnależyszukaćwksię-
gachdanin.Księgiarendsącennymźródłeminformacjinatematzamków,
starostw,powiatówimajątków.
Dokumentygospodarcze(m.in.inwentarze,księgipisarskie,statuty)
równieżstanowiąznakomiteźródłodobadańnaukowych.Dlaprzykładu:
inwentarzeposiadłościpaństwowych,prywatnychikościelnychdająświetny
obrazsytuacjiekonomicznejmiastimiasteczek,stanumajątkowegoich
mieszkańców,relacjimiędzyprzedstawicielamiróżnychwarstwspołecznych,
architekturymiejskiejiwiejskiej.Księgipisarskiezawierająopisymiastiwsi,
informacjeoichrozwojuiarchitekturze.Statuty(ustawy)wydawałmonar-
