Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
FAZAPIERWSZA:1830–1860
tecznieapostołowałideepozytywizmuHenryEdger.Wsiódmymdziesiątkulatubiegłe-
gowiekuprzeszłyrównieżdoAmerykiPołudniowej,zwłaszczadoBrazylii,gdziepo-
wstał„KościółiApostolatpozytywistyczny”z„ApostołemLudzkości”naczeleizwiel-
ką„ŚwiątyniąLudzkości”wRiodeJaneiro.AhasłoComte,a„PorządekiPostęp”stało
siędewiząRepublikiBrazylijskiej.
EMILELITTRE(1801–1881),choćwmałymtylkostopniubyłfilozofem,ode-
grałdoniosłąrolęwdziejachpozytywizmu;dorozpowszechnieniagoprzyczy-
niłsięwięcejniżsamComte;pozytywizmtaki,jakiwdrugiejpołowieXIXw.zapano-
wał,miałrysyraczejjegoumysłuniżumysłuComte,a.
Byłlekarzem,przyrodnikiem,filologiem,historykiem,atakżedziennikarzemili-
teratem.Byłjednymznajznakomitszychtłumaczy,jakichwydałaFrancja:dokonałsłyn-
negoprzekładuHipokratesa(10tomów,1839–1862),przełożyłcałąHistorięnaturalnąPli-
niusza,tłumaczyłzarównodziełometodologiczneHerschla,jakfizjologiczneJ.Müllera
iŻycieJezusaStraussa,aponadtojeszczeprzełożyłDantegofrancuszczyznąXIVw.Wy-
branyw1838r.doAkademiiNapisów,stałsięjednymzgłównychwspółpracowników
LiterackiejhistoriiFrancji,choćbyładalekaodjegopierwotnychzainteresowań.Byłjed-
nymzwielkichleksykografówFrancji:opracowałnanowosłownikjęzykafrancuskiego
(1859–1871).Zaogrompracynaukowej,jakiejdokonał,wstarościspadłynańwszelkie
zaszczyty,miejscenietylkowAkademiiFrancuskiej,aletakżewparlamencieisenacie.
Idziękiautorytetowinaukowemuuzyskałtakżefilozoficzny.
Byłjużsławnymuczonym,gdyzająłsięfilozofią.Około1840r.przeczytałKursfi-
lozofiipozytywnej,którygopodbiłdlafilozofiiipozytywizmu.W1848wyłożyłtreśćpo-
zytywizmuwartykułachprasowych.Pracejegofilozoficznebyływłaściwietylkopraca-
mioComcie.W1867r.założyłwrazzparuzwolennikamiorgankierunku„La
PhilosophiePositive”,którywychodziłdo1883r.Właściwychzainteresowańfilozoficz-
nychniemiał;pozytywizmbyłdlańtylkotłemdziałalnościnaukowejioświatowej:miał
więcjużinnycharakterniżuComte,a,byłnastawionyprzedewszystkimagnostycznie
iantyreligijnie,poniekądantyfilozoficznie.Ijegoduchantyfilozoficznyzaważyłnadzie-
jachsamejfilozofii.
PozytywizmLittrégo,mającywzasadzieutrzymaćneutralnośćmiędzymateriali-
zmemispirytualizmem,byłjednakzawszebliższymaterializmowi.„Wiedzaludzka”j
pisałLittré”j„jestbadaniemsiłnależącychdomaterii”.Pojegośmiercimłodsiwspół-
pracownicypisma„LaPhilosophiePositive”przeszlipoprostudoobozumaterialistów.
