Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.3.1.SystemheliostatycznyKopernikazostałopublikowanyw1543r.Ponadstolatźniej,w1657r.,wHolandiiwydawano
nadaljeszcześredniowiecznedziełoSphaeraJanaSacroboscozalecanejakopodręcznikdlaszkół
przestrzenią).WAngliiRobertBoyle,dowiedziawszysię
wcześniejodoświadczeniachGuerickego,skonstruował
ulepszonąpompępróżniowąizeswymiasystentami
wykonałlicznedoświadczenia,któredoprowadziłydo
odkrycia,żeiloczynobjętościpowietrzaijegociśnienia
jeststały(NewExperimentsphysico-mechanicaltouching
thespringoftheair,anditseffects,1662).W1679r.
EdméMariottezParyżaopisałswojedoświadczenia
iwywnioskowałznichtakiesamoprawo(Secondessay.
Delanaturedel’air).Przyjmujesię,żedoszedłtotego
niezależnie,nieznającwynikówBoyle’a.
WpołowieXVIIwiekuGuerickeskonstruowałpierw-
sząmaszynęelektrostatyczną.Byłatoumieszczonana
osikulazsiarki,którąobracanoielektryzowanoprzez
tarcieprzyłożonąrękąlubinnymmateriałem.WNowych
eksperymentachopisałkrótkoodkryteprzezsiebiezjawis-
koodpychaniaciałnaelektryzowanych,aletaobserwa-
cjaniezostałazauważona.
Trudne,matematycznedziełoKopernikabyłopo-
czątkowoznanetylkonielicznymspecjalistom.Akcepta-
cjęnowegosystemuutrudniałnaprzykładbrakobser-
wowanejzżnychpunktówpostulowanejorbityZiemi
22
CZĘŚĆ1.FIZYKAWPOLSCEDO1795ROKU
paralaksygwiazd.Kopernikprzypuszczał,żeparalaksy
niewidaćzewzględunawielkieodległościgwiazd,alenie
byłotowówczastłumaczenieprzekonywające.
DuńczykTychoBrahe,najwybitniejszyastronomdru-
giejpołowyXVIwieku,wybudowałnawyspieHven
wcieśninieSundzkiejobserwatoriumastronomiczne
wówczasnajwiększenaświecie.Wyznaczałtampołoże-
niaplanetnanieboskłoniezdokładnościąkilkuminut
kątowych,orządwielkościlepsząniżtobyłomożliwe
wcześniej.Tewynikiposłużyłypotemjegoasystentowi,
Keplerowi,doobliczeńorbitplanet.
W1572r.pojawiłasięnaniebiebardzojasnanowa
gwiazda(dziśnazywanasupernowąTychonaBrahe).
Zobserwacjiwynikało,żeniewykazujeonazauważal-
nejparalaksydobowej.NatejpodstawieBraheocenił,
żenowagwiazdaznajdowałasięconajmniejsześćrazy
dalejodZieminiżKsiężyc,należaławięcdoświata
nadksiężycowego,któryzgodniezopiniąArystotelesa
uznawanozaniezmienny.Próbującwytłumaczyćbrak
paralaksygwiazdTychoopracowałswójwłasny,geo-
centryczno-heliocentrycznysystemświata,wktórego
środkubyłaZiemia,dokołaniejkrążyłyKsiężyciSłońce,