Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ROLNICTWOPODSTAWĄROZWOJUGOSPODARCZEGO
22
podkóworazwynalezieniuwXw.chomątaużywanokonicorazczęściejdoorki,
jakożebyłyszybszeibardziejwytrzymałeodwołów.Jednakżenabardziejwydajne
zwierzętapociągowemogłypozwolićsobietylkobogatszewsie,znajdującesię
główniewpółnocno-zachodniejEuropie.
Istotnąrolęwrozwojurolnictwaodegrałynoweiulepszonenarzędzia.Prze-
łomoweznaczeniemiałozwłaszczazastosowanieżelaznegopługa.Ciężkipług,
zaopatrzonywkrój,lemiesziodkładnicę,pozwalałnaszybszą,azarazemgłębszą
idokładniejsząorkęniżprzyużyciudawnegoradła.Zastąpieniedrewnianejsochy
radłemzżelaznąradlicąbyłorównieżosiągnięciemipodnosiłowydajnośćplonów.
Zaczętotakżestosowaćżelaznebronyramowe.Tańszeiłatwodostępneżelazo
pozwoliłonaulepszenietakichnarzędzi,jak:rydle,widły,motyki,grabie,sierpy
isiekiery.Cepprzegubowyprzyśpieszyłmłóckęzboża,akosa-koszeniełąk.
NaziemiachpolskichodXIIw.corazpowszechniejstosowanotrójpolówkę
nieregularną,którastopniowowypierałagospodarkędwupolową.Polapołożo-
newpobliżudomostwczęściowonawożonoistaranniepielęgnowano.Nato-
miastbardziejodległeuprawianebyłymniejintensywnie.Stosowanotudłuższe
odłogowanie.
Wokresiewprowadzaniagospodarkiczynszowejzmniejszyłosięznaczenie
hodowliwmajątkachfeudalnych,wzrosłanatomiasthodowlawgospodarstwach
chłopskich.Rozwójsukiennictwawmiastachwywołałzapotrzebowanienawełnę
iprzyczyniłsiędowzrostuchowuowiec.Naobszarachnizinnychhodowlaowiec
upowszechniłasięgłównienaŚląskuiwniektórychrejonachWielkopolski.
Womawianymokresienastąpiłowydatneudoskonalenienarzędzirolniczych,
zwłaszczawdominującejgospodarcesprzężajnej.Polauprawianoradłemzaopatrzo-
nymwżelaznąradlicę.Podkon.XIIw.zaczętowPolscesporadycznieużywaćpługa.
Naznacznychobszarachkrajuposługiwanosięjednaknadalradłem.Wnie-
którychrejonachnawschódodWisły,szczególnienawschodnimMazowszu
iPodlasiu,dośćczęstoprowadzonoorkęsochami.Wtymczasieupowszechnia
siębronowanie.Corazczęściejużywanobronzżelaznymizębami.Dobrony
zaprzęganoprzedewszystkimkonia,którydotejczynnościnadawałsięlepiej
niżpowolnywół.Powszechnetakżestałosięwyposażaniegospodarstwwwoły
ikonierobocze,czemusprzyjałowchodzeniewużycie(zapewnewXIVw.)kos
dościnaniatrawyiowsa.WXIIIiXIVw.masowoużywanowozów,znanych
jużznaczniewcześniej,alebardziejudoskonalonych.OdXIVw.pojawiałysię
wiadomościowozachHokutych”-zżelaznymiobręczaminakołachiróżnymi
częściamiżelaznymi,którewzmacniałyichkonstrukcje.
1.4.Położenieludności
WEuropieZachodniejodXdoXIIIw.postępowałpowolny,alestaływzrostgo-
spodarczy.Ulepszaniesystemuuprawyroliorazprzejawypostęputechnicznego
wpłynęłyniewątpliwienauzyskiwaniewyższychplonówiogólnąpoprawęsytuacji
