Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
34
rabitwynadrzekąOrbieu(793r.)
27
,iWiwiana,świeckiegoopataśw.MarcinazTours,
poległegow851r.wbitwieprzeciwBretończykom.ŚmierćtahańbąokryłaKarola
Łysego,któremusłużył,iktóryzdradzieckoopuściłgowdecydującejfaziebitwy.Oile
treśćgłównychepizodówpieśniodpowiadakronikarskimzapisom,otyleichchrono-
logiaisyntezaodbiegatuodrzeczywistości.Tekstliterackiłączyobydwubohaterów
więzamikrwiilosamijednej,wspólnejbitwy.
Genezachansonsdegestedodziśpozostajeprzedmiotemdyskusji.Pierwsibadacze
lansujądwieprzeciwstawneteorie,stawiającsobiewspólnepytanie:ktobyłpierwszy
–jednostkowygeniuszczyautorzbiorowy?W1865r.,GastonParisformułujeDteorię
kantylen”,wedługktórejnieznanenamliryczno-epickiepoematymiałypowstawać
bezpośrednioposławionychwydarzeniach,apotem–drogąustnegoprzekazu–ewo-
luowaćwkierunkuwłaściwychchansonsdegeste.Takmiałarodzićsiępieśń,ajejauto-
remmiałbyćcałynaród.Wteoriitej,określanejmianemtradycjonalistycznejlub
socjologicznej,podkreślonyzostajekolektywnyiludowycharaktertwórczościepickiej
orazustnycharakterjejprzekazu.
Spotkałasięonazentuzjazmem,aleizostrymsprzeciwem.DNapoczątkubyładro-
ga”,powiepięćdziesiątlatpóŹniejJosephBédier:epopejarycerskarodziłasięstopnio-
wo,agłównąrolęodgrywałytuklasztory,któreznalazłysięnapielgrzymkowychszla-
kach.Pielgrzymisłuchalioświętychiwalecznychmężach,niebylijednakwstanie
samistworzyćpieśni.Azatem,napoczątkubyłgeniusz.Konkretny,choćnieznany
namzimieniaautor,któryjakopierwszywyśpiewałczynybohaterów.Dopieropotem
zacząłśpiewaćnaród.TeoriętęokreślonomianemDindywidualistycznej”.
TeoriaBédierazakwestionowanazostaniewlatach30.XXw.Nawiązującdotez
GastonaParisa,RamónMenéndezPidalzaproponujespojrzenieDneo-tradycjonali-
styczne”.DoGastonaParisanawiążetakżeJeanRychner.BadaczekońcaXXw.posta-
wiąnapolubownerozwiązaniekwestii.WedługIanaShorta,możnapogodzićobydwie
teorie.Pieśnioczynachzdająsiębyćdziełemjednostek,aleichgeniuszprzejawiasię
nietylewwykreowaniupostaciitreściutworu,cowzgrabnymprzyodzianiuwpoetyc-
kąszatęfunkcjonującejjuż,choćwmniejliterackiejformie,opowieści.
Sporydotycząnietylkokwestiiautora,aleirelacjimiędzyhistorią,legendąifikcją
literacką.Niektórzyhistorycyliteraturyposunąsiędostwierdzenia,żetolegendaro-
dzisięzpieśnioczynach,aniepieśńoczynachzlegendy
28
.
NajstarszetekstychansonsdegestepowstająpodkoniecXIw.DZłotymwiekiem”
jesttuwiekXII,którego2.poł.przynositeżjegomodyfikację:epopejachłonieele-
mentydwornejlirykiipowieści.Dogłosudochodziinnahierarchiawartości.Obok
doniosłychczynów,bohateromprzydarzająsięimniejdoniosłeprzygody.Zmiany
widocznesąteżnapoziomiepoetykitekstu:asonanszastąpionyzostajerymem,
27
WbitwietejzwojskamikalifaHeschama,określanejwkronikachjakosuperflumenOliveio,Wilhelm
ijegosprzymierzeńcyponieśliklęskę.Wojskakalifa,zpowodudużychstrat,zmuszonebyłyjednak
wycofaćsiędoHiszpanii.WilhelmbyłteżadministratoremkrólestwaAkwitanii,któreKarolWielki
utworzyłdlaswegosynaLudwika(por.F
.Suard,Wstępdo:LaChansondeGuillaume,Paris1991,
s.XX–XXI).
28
Takiestanowiskoreprezentował,wlatach30.XXw.,AlbertPauphilet.
