Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UschyłkupóźnegookresuUruk(warstwaIVb,ok.3300–3100)doko-
nanodecydującegokroku–przeniesieniainformacjizbullinatabliczkę
tabliczkigliniane
glinianą,gdzie,poewentualnymuwierzytelnieniuodciskiempieczęci
iwyschnięciutabliczki,byłaonarówniezabezpieczonaprzedzniszcze-
niemisfałszowaniemjakwbulli.Istniałydwarodzajetabliczek:liczbowe,
naktórychodciskanotylkożetonyliczebnikowe,orazpiktograficzne,na
którychrysowanowwilgotnejgliniestylizowaneprzedstawienia(pikto-
gramy)oznaczanychprzedmiotów.Początkowopanowałasporadowol-
nośćwkształtachpiktogramów,alewfazieUrukIIIdoszłodoichwzględ-
nejstandaryzacji.Ztąchwiląmożnamówićoistnieniupisma.Dalszyjego
początkipisma
rozwójpolegałnaupraszczaniuzapisu(przezcostraciłopiktograficzny
charakter,zamieniającsięwklasycznepismoklinowe)izmniejszaniulicz-
byznakówzoryginalnych2tys.Piktogramypierwszychtabliczek,choć
niedająwskazówekcodojęzykaichtwórców,dająsiędośćłatwo„od-
czytać”,tymbardziejżeichtreściąsąwyłącznielistyprzedmiotów.Zfazy
UrukIIIpochodząpierwszespisynazwróżnychkategorii,jedenzcha-
rakterystycznychgatunkówmezopotamskiejtradycjipiśmienniczej.Ich
analizawykazała,żejęzykiem,wktórymzapisanopierwszepismoświata,
byłsumeryjski.
Mimoszybkiegoodejściaodzapisuobrazkowego,pismomezopo-
tamskiedługozachowałocharakterideograficzny;poszczególnezna-
charakterpierwszego
kiodpowiadałypojęciom.Wadypismaideograficznego–konieczność
pisma:ideograficzno-
używaniawielkiejliczbyznaków,trudnośćoddawaniainnychczęści
-fonetyczne
mowypozarzeczownikamiiliczebnikami,pojęćabstrakcyjnychiele-
mentówgramatycznych–rozwiązanonadaniemniektórymznakom
wartościfonetycznej,tj.przyjęciem,żeopróczpierwotnegopojęcia
mogąteżoznaczaćichhomonimy.Pismomiałowtensposóbcharakter
rebusowy:sensznakuniebyłoczywisty,alezależałodkontekstu;poza
tym,zgodniezzasadąrebusową,połączeniekilkuideogramówmogło
stworzyćzapiswyrazuniemającegonicwspólnegozichzwykłymipoję-
ciami.Aglutynacyjnyjęzyksumeryjski,bogatywpojęciamonosylabicz-
ne,którychsensiformagramatycznazmieniałysięprzezdodawanie
kolejnychczłonówmonosylabicznych,szczególnienadawałsiędotej
rozbudowazasady
zasadypisma.Powolnerozbudowywanie,obokideograficznej,zasady
fonetycznej
fonetycznej,wktórejzasadniczyzestawznakówstanowiłyfonogramy
oznaczającewyłączniezbitkidźwięków,sylaby,odbywałosiępodwpły-
wemdrugiejkomponentyetnicznejDolnejMezopotamii,Semitów,mó-
wiącychjęzykiemorozbudowanejfleksjiwewnątrzwyrazowej.WIIty-
siącleciu,gdysumeryjskibyłjużjęzykiemmartwym,ówczesnydialekt
semicki(akkadyjski)używałok.600znaków,główniefonogramów;
pozostałościąpierwotnejzasadybyłytzw.sumerogramy:ideogramy,
determinatywy(niewymawianeznakiprecyzująceznaczenieznaków
sąsiednich)orazznaki,którezależnieodkontekstumogłyprzybierać
wszystkietrzyznaczenia.
63