Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mógłniewpłynąćnaprzemianykulturowe,którezaszływUrukw2poł.
IVtysiąclecia.Wydajesięwięc,żezmianyklimatyczne,któreprzeobraziły
sawannywpustynie,przyczyniłysiędonarodzinpierwszejcywilizacji.
4.4.4.EkspansjakulturyUrukpozaaluwium
SkoncentrowaniewszystkichznanychtabliczekUrukIVwjednymmieście
jesttymbardziejuderzającewzestawieniuzszerokimrozpowszechnie-
niemtabliczekliczbowych,znalezionychopróczUrukwwielumiejscach
wGórnejMezopotamiiiSuzjanie,anawetwkotlinieHamadanu,staro-
żytnejMedii(GodinTepe).Tabliczkitesąjednymzgłównychświadectw
terytorialnejekspansjikulturyUruk.
Waspekcieterytorialnymekspansjatazdradzaanalogiezwcześniej-
sząo2tys.latekspansjąkulturyObeid.Ceramikaiinnewyrobypóźnej
geografiaicharakter
kulturyUruksąznajdowanewwielkichilościachwłukuupodnóżyTauru
ekspansjikulturyUruk
izachodniegoZagrosuorazwgórskichdolinachpoErganiMaden.Tym
razemjednakekspansjakulturydolnomezopotamskiejobjęłateżdzisiej-
szyIran,natomiastominęławybrzeżaZatokiPerskiej.Innąróżnicąjest
to,żewjejwypadkumamybezwątpieniadoczynieniazopuszczeniem
rodzimegoaluwiumprzezczęśćludnościiosiedleniemsięjejsetkikilo-
metrówdalej.
Ekspansjatarozpoczęłasięzapewnepodkoniecwczesnegookresu
Uruk.GłównyjejszlaknapółnocwiódłwgóręEufratuiTygrysu:znaczą
go„kolonie”kulturyUruk,założonenasurowymkorzeniunadśrodko-
wymEufratem–HabubaKabira,DżebelAruda,HassekHöyük–orazstare,
wokresietymkompletniezurukizowaneośrodkiwTellBrak,Hammukar
iNiniwie.Niecopóźniejsza,alechybasilniejszaekspansjaskierowałasię
nawschód,doSuzjany,którejcentrumpolitycznymireligijnymstałasię
podkoniecVtysiącleciaSuza.W2poł.IVtysiącleciaSuzazostałazasied-
lonaprzezludnośćkulturyUruk(świadczyotymm.in.czystosumeryjskie
imięjejbóstwaopiekuńczegowepocehistorycznej,Inszuszinak[sum.
Nin-Szuszinak–panSuzy]),stającsięgłównym,obokUrukiTellBrak,
centrumjejcywilizacji.ZSuzywyszlizapewnekoloniści,którychośrodek
wGodinTepejestnajwiększympoSuzieznaleziskiemtabliczekliczbo-
wych,atakżeinni,którychśladyaktywnościodkrytonaskrajuWielkiej
PustyniSłonejiwokolicyCieśninyOrmuz.
MotywyexodusuczęściludnościkulturyUrukdoSuzjany,nadśrodko-
wyEufrat,ChaburigórnyTygrys,orazmechanizmy,dziękiktórymutrzymy-
wałaonaswąobecnośćnatychobszarach,sąprzedmiotemkontrowersji.
Hipoteza„imperialna”,tłumaczącaekspansjęokresuUrukV/IVjakopod-
bójmilitarny,zsieciąkolonii-garnizonówutrzymującychwposłuchuzaję-
teobszary,zakładaistnieniewDolnejMezopotamiipotężnegocentrum
władzy,któregodziełembyłobyimperium,aktórymmógłbyćtylkoUruk.
65