Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
konstruowanowsposóbformalny.Niewyciąganoprawidłowychwnios-
kówdotyczącychodpowiedzialnościzabstrakcyjnegopowiązaniapo-
wstałychfaktów.Ilustrujetoznanyprzykładodpowiedzialnościwłaści-
cieladrzewa,zktóregospadłczłowiek,czyodpowiedzialnościwłaścicie-
lawody(rzeki,stawu),wktórejktośsięutopił.Wnajdawniejszymprawie
polskimniefunkcjonowaławięczasadaindywidualizacjiodpowiedzial-
nościsprawcyczynunaruszającegoprawo.
Wnajdawniejszymprawieproblemembyłotakżeograniczeniesto-
sowaniaodwetu,czylidochodzeniaroszczeńnadrodzepozasądowej.
Dokonywanoodwetunaosobie,zwinyktórejzostałonaruszoneprawo
zwyczajowegozachowaniasię.Dochodzonotegowdrodzewróżd,zwa-
ograniczenieodwetu
nychtakżezwadami.Funkcjonowałyonewdawnychstosunkachspołecz-
nychzewzględunasłabypoczątkoworozwójinstytucjimonarszych,
zwłaszczawokresierozbiciadzielnicowego.PocząwszyodXIIIw.wróż-
daiodwetwystępowałyzreguływśrodowiskurycerstwaszlachty.In-
stytucjepaństwwczesnopiastowskichdążyłyjednakdoichograniczenia.
Następowałotostopniowoprzezwypieraniestosowaniazasadindywi-
dualnegopostępowania.Wichmiejscezaczętostosowaćwobecspraw-
cówczynównaruszającychprawopostępowaniesądowe.
Dopraktykiprawnejzostaływprowadzonezasadyorazprzepisy,naj-
częściejustanawianewporządkachprawnychpartykularnych,dążącedo
ograniczeniaodwetu.Przedewszystkimcelembyłoograniczeniestoso-
waniaodwetupodwzględemformalnym.Zmierzanowięcdoogranicze-
niakręguosób,wobecktórychwolnobyłodokonywaćodwetu,coosta-
teczniebyłomożliwewyłączniewobecosobysprawcyijegobliskich.
Ponadtobadano,czyniezostałprzekroczonyokres,wczasiektóre-
gomożnabyłozgodniezprawemdokonaćodwetu.Najczęściejwynosił
on20latodchwilidokonaniaczynuwyrządzającegoszkodę.Zcza-
semwprowadzonoteżpoczątkowyterminnadokonanieodwetu,który
niepowinienbyćwcześniejszyniż6tygodniodzapowiedzidokonania
zemsty.
Uwzględnianotakżeokolicznościpopełnieniazabójstwa,zwanego
mężobójstwem.Nastąpiłowyłączeniemożliwościstosowaniaodwetu
wobecsprawcówścigającychporywaczadziewczyny,będącychjejkrew-
nymiiodpowiedzialnychzadokonaniewczasiepościgumężobójstwa.
Czyntakiuznawanozawynikły„zpoczątku”ofiary.
Wprowadzonorównieżograniczeniawskutekzastosowaniaprocedu-
ryodwetu,polegającejnakoniecznościdokonaniapublicznejzapowie-
dzijegodokonania.Zakaralnewwysokości100grzywienizapłacenie
równowartościszkódponiesionychprzezzagrożonegouważanozasto-
sowaniesamejodpowiedzi.
Stosowanotakżeograniczeniaodwetuwpostaciwprowadzeniain-
stytucjizakładów,atakżeporozumieńrodowych.Porozumieniarodowe
zawierałyrodyrycerskiewformiekonfederacji,pragnąceuniknąćwwy-
41