Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyodrębnieniaprzestępstwpopełnionychzniedbalstwaczywafekcie.
Teokolicznościzmniejszaływinęsprawcy.
Zmianieuległotakżepodejściedosprawcy.Jużwnajdawniejszym
prawiepolskimuznano,żepodmiotemprzestępstwa,czylijegosprawcą
mógłbyćtylkoczłowiek.Zasadatazachowałasiętakżewtokudalszej
ewolucjiprawa.Nieznanobowiemodpowiedzialnościkarnejzwierząt.
Istniałatylkoodpowiedzialnośćzaszkodywyrządzoneprzezzwierzęta.
Przestępstwanatomiastsamozwierzępopełnićniemogło.
Wskutekpostępującejindywidualizacjiodpowiedzialnośćkarnąza
wyrządzenieszkodynażyciuicieleponosiłwzasadziesamsprawca.
Ograniczanabyłaodpowiedzialnośćinnychosób,choćbypozostawały
wbliskimzwiązkuzesprawcą,aleniedokonującychznimwespółczynu.
Odstępstwemodzasadyindywidualnejodpowiedzialnościsprawcy
byłorozszerzeniesięwpraktycesądowejsystemukarpieniężnych,ma-
jącychpełnićfunkcjęodszkodowawczą.Zastosowaniekarypieniężnej
byłobowiemdolegliwościądotykającąrównieżrodzinęwinowajcypozo-
stającąznimwewspólnociemajątkowej(niedziale).Karępłaconowów-
czaszcałegomajątkurodziny(niedziału).Szczególniedotkliwieodczu-
wałarodzinasprawcykarękonfiskatymajątku.
Wnajwcześniejszymprawiepolskimzachowałasięzasadaodpo-
wiedzialnościzbiorowej.Polegałaonanaprzypisaniuwspółodpowie-
odpowiedzialność
dzialnościosobomniebiorącymudziałuwprzestępstwie.Zasadata
zbiorowa
miałazastosowaniewszczególnychprzypadkachprzestępstw.Należa-
ładonichzbrodniaobrazymajestatu,zapopełnieniektórejczłonków
rodzinysprawcykaranowygnaniem,infamią(czyliutratączci),anawet
śmiercią.Doczasuimmunizowaniadóbrziemskich,począwszyodXIIIw.
istniałaodpowiedzialnośćzbiorowaopolazaczynypopełnionenajego
terytorium,np.wsytuacjiznalezieniazwłok,gdywinowajcapozosta-
wałnieznany.Byłatoodpowiedzialnośćalternatywna.Podobnieodpo-
wiadałoopolelubwieśzaniedopełnienieobowiązkuśladu(czyliobo-
wiązkuściganiazbiegłegoprzestępcydogranicsąsiedniegoopolalub
wsi).
Najdawniejszeprawopolskieznałookoliczności,którewpływałyna
okolicznościmające
wyłączenieodpowiedzialnośćzapopełnioneczyny.Następowałoto
wpływnapopełnienie
wszczególnychprzypadkach,kiedyzdarzenie,mimożebyłoniezgodne
czynu
zprawem,niestawałosięczynemzabronionym,sprawcabowiemniebył
traktowanyjakoprzestępca.Takąkonstrukcjęznajdujemyprzedewszyst-
kimwinstytucjipoczątku.Zapoczątekuznawanozaczepkę,usprawiedli-
wiającąodparcieatakuzestronysprawcy.
Zasadąprzyjętąwnajdawniejszymprawiepolskimbyłokaranie
karanieczynów
przedewszystkimczynówdokonanych.Przyformalnympodejściudo
dokonanych
czynów,któreocenianoprzezpryzmatichskutku,niedokonywanopo-
działudziałań,któreniebyłyjeszczesamymczynem,alepozostawały
znimwbezpośrednimzwiązku.
43
