Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SportisystemywychowaniawantycznejGrecji
73
swoichspołeczności.Jużnajstarszemitygreckiesąprzesyconekultemsprawnościcielesnej,
decydującejopowodzeniuwżyciu,bywspomniećtylkomitoHeraklesie,którywykonuje
siedemprac,zdawałobysię,niewykonalnych.
Wśródzwykłychśmiertelnikówpotrzebnąspołeczniesprawnośćwczasiewojny
ipokojukształtowałagreckaagonistyka.DopieroznanypodstępOdyseuszazkoniem
trojańskim,którypozwoliłzdobyćGrekomTroję,uświadomiłim,żesukcesmilitarnynie-
konieczniemusibyćuwarunkowanysprawnościączystofizycznąiżewgręwchodzidrugi
czynnik–przemyślność.SprytOdyseuszajestdziękiIliadzieiOdyseiważnymdowodem,
żedożyciaspołecznościgreckiejwkraczanamysł,konceptiprzebiegłośćuwarunkowana
sprawnościąumysłową.Tenmomentmożnauznaćwhistoriikulturygreckiejzapraimpuls
greckiejmyślifilozoficznej.Podobnymoment,wróżnychepokach,występujeiwinnych
kulturach.Niecopóźniej,bowokresachmigracjiceltyckiejnaWyspyBrytyjskiewVII–
IIw.p.n.e.,odnajdujemygowpodaniachgaelickich.Gdypodczasjednejzwojenwódz
izarazemboginiluduDanupytaswychwojowników,wjakisposóbbędąprzyczyniali
siędozwycięstwa,większośćdeklarujegotowośćwojskowąróżnegotypu:opróczsamej
woliwalki,przygotowującedoniejćwiczenia,sposobywytwarzaniaróżnegotypubroni,
oszczepów,łuków,strzał,wreszcieśrodkówmedycznychniezbędnychdoopatrywaniaran
ileczeniawojowników.WkońcuLugpytaswegopodkomendnego,herosaDagdę:„Aty
oDagdo,cóżtyuczynisz?”ADagda,jakbyceltyckiodpowiednikOdyseusza,odpowiada:
„Jabędęwalczyłzarównosiłą,jakiprzemyślnością,ipodstępem”
33
.
Wokresie,gdypowstawałyeposyHomera,mniejwięcejwVIIIw.p.n.e.,wGrecji
odXIw.p.n.e.kształtowałasięstrukturamiasta-państwa.Jeślinieliczyćpozostającej
wtyleSparty,naterenachHelladyrozwijasiękulturaurbanistyczna,awjejobrębiehandel
irzemiosło.Przywielościniewielkich,alenadwyrazwojowniczychmiast-państw,objawiały
sięostrekonfliktypolityczne,wwynikuktórychGrecytoczylinieustanne,lokalnewojny.
Równoleglehandlowarywalizacjazinnymikrajamibasenuśródziemnomorskiego,szcze-
gólniezFenicją,kształtowaławgreckimżeglarzu,kupcuipolitykuzdolnośćkalkulowania
korzyściistrat,umiejętnośćrozważania,cosięopłaca,aconie,atowyraźniesprzyjało
powstawaniupostawyspekulatywnej.Choćsprawnośćfizycznanigdyniestraciłaswego
znaczenia,jednakjejrolazostajeterazdopewnegostopniaograniczona,awkażdym
razieprzestajesamoistniedecydowaćoprowadzeniubitwyczywojny.Pozycjaprzywódcy
będzieodtądzależałarównieżoddodatkowegoczynnika–mądrości,określanejwjęzyku
greckimjakosophia.Itoswoistamiłośćdomądrości,uzewnętrznionainnymgreckimsło-
wem–kochać(phileo)–dawpołączeniuzsofiaznanydziśrównieżpozaGrecjątermin
philosophia–filozofia.Spotkamygowróżnychodmianachfonetycznychwewszystkich
znaczącychjęzykacheuropejskich(niem.Philosophie,ang.philosophy,franc.philosophie,
szwedz.filosofi,czes.filozofie,hiszp.,wł.iportug.–filosofia,itd.).
Pojawieniesięczynnikaintelektualnego,jakodecydującegoorozwojucywilizacji
greckiej,wywierarównieżznaczącywpływnaantycznysport,zwłaszczawrozwojuago-
nistyki.Znajdziesięonawśródpriorytetówgreckiegopolis.
Tozainteresowaniezestronymiast-państwwyrazisięwwielorakisposób.Naj-
bardziejspektakularnyspośródnichtoinstytucjonalizacjaigrzysk,zichnajważniejszym
33Cyt.za:Ch.Squire,CelticMythandLegend,PoetryandRomance,London1905,s.85.
