Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
74
IGRZYSKAIKULTURACIELESNASTAROŻYTNEJEUROPY
przejawem,czyliigrzyskamiolimpijskimizapoczątkowanymiw776r.p.n.e.Igrzyskabyły
usankcjonowanereligijnieipedagogicznie.Mecenatpaństwazapewniłimnależytyautory-
tetisystembodźcówspołecznychiemocjonalnychzachęcającychmłodzieżgrecką–efebów
–dodoskonaleniaciałaiwspółzawodnictwa.Wkrótcepozycjazwycięzcywigrzyskach
jakomodeluwychowawczegozyskaniezwykłąsiłęspołecznegooddziaływania.
Paradoksalnie,intelektualnastronawrozwojuAtenpoczęławyraźniejzaznaczać
sięjużpoupadkuSolona,podrządamitytanaAtenPizystrata,gdyobserwujemyszybki
rozwójimprezpublicznych,wtymigrzyskwszelkiegorodzaju,szczególnienacześćAteny
iDionizosa.Nastąpiłwówczasrozkwitsztuki,szczególnierzeźby.Pizystratnakazałtakże
porazpierwszyspisaćdziełaHomera,dotądfunkcjonującegłówniewtradycjiustnej.
Stądmniejwięcejdotegookresuagonistykagreckabyłarezultatempraktykispołecz-
nejikoncepcjipaństwowej.Natomiastodtejchwilifilozofiapowoliwkraczadogim-
nazjonuinastadiony,dającGrekomuzasadnienieiinterpretacjęichzmysłuemulacji
idbałościociało.
WantycznejGrecjitrudnojednakmówićojakimśwydzielonymsystemiefilozo-
ficznym,poświęconymsportowiczychoćbykwestiomdoskonaleniasprawnościcielesnej.
Natomiastkwestiabiofizycznegostatusuczłowieka,jegozwiązkuzprzyrodąiśrodowi-
skiemspołecznym,weszładoogólniejszychrozważańfilozoficznych,któredodziśtworzą
czterytradycyjnedziałyfilozofii,czyliepistemologię,ontologię,estetykęietykę.Wzakresie
zagadnieńepistemologicznych(episteme–wiedza)filozofowiestaralisięodpowiedzieć
napytaniaocharakterzepoznawczymwodniesieniudociałairuchu.Ontologia(odón-
tos–byt),czylinaukaobycie,jegoodmianachiwłaściwościach,starałasiędociecistoty
życialudzkiego,wtym,„jakijeststosunekciaładobytuiduszy”.Zkoleietyka(ethika)
stawiałaproblem,wedługjakichzasad,akceptowanychprzezinnych,należyżyć,byżyć
byłowarto.Wreszcieestetyka(esthetike)traktowałaoideałachpiękna.Wszystkietedziały
starożytnejfilozofiiobejmowaływtenczyinnysposóbkwestiezwiązanezagonistyką.
Niecoupraszczając,możnapowiedzieć,żesportantycznypomagałwepistemologicznym
poznawaniuczłowieka,wpowiększaniuwiedzyocieleiruchu.Intensywneodczuwanie
wysiłkusportowegopozwalałozkoleinasensualneodczuwanieistotyżyciaidostarczało
pretekstuprzemyśleńontologicznych.Sportbyłteżpolemnadużyćetycznych,przekupstw
iinnychnaruszeńprawidełigrzyskowych,októrychczytamyczęstonp.wWędrówcepo
HelladziePauzaniasza.Stądbyłpolemrozważańmoralnych,jakieznajdujemyuPlatona
iwieluinnychfilozofów,apotemnawetupierwszychteologówchrześcijańskich,gdyżto
właśnieigrzyska,nimupadły,dostarczałyimprzejrzystychporównańimetafor.Wszystkie
elementyfilozoficzne,wiążącesięmniejlubbardziejzesportemantycznym,odnajdujemy
wróżnychujęciachwdziełachPlatonaiArystotelesa,zwłaszczatych,któresąpoświęcone
teoriipaństwaikwestiomprzydatnościdlańjednostkiludzkiej.
Kwestieciałaludzkiegoznajdująodbiciewtrzechzasadniczychisprzecznychwo-
becsiebienurtachfilozofiistarożytnejGrecji.Przedstawicielepierwszegoznich,który
możnaokreślićjakoidealistyczny,zakładalinadrzędnąrolęrozumuiduszywodniesieniu
dociała.Ciałowichpoglądachmiałojednakwkwestiachdoczesnychznacznąautono-
mię,ograniczanątylkonakazamiwoli.Sprawnefunkcjonowanieciałabyłojednymzdwu
podstawowychwarunkówuzyskaniapełnegoczłowieczeństwa,wyrażanegowharmonij-
nymizrównoważonympołączeniudoskonałościfizycznejiintelektualnej.Najdawniejsze
