Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Historiawmuzeach.StudiumekspozycjiHolokaustu
Wepistemeklasycznejstrukturąfundamentalnąstałsięporządekosiąganyza
pomocąpomiarówihierarchicznychsekwencji.Fundamentemwiedzybyły
tabliceklasyfikacyjne,gdzieporządekprzejawiałsiępoprzezwidzialnecechy
przedmiotów.Rozumiećiwiedzieć–znaczyłoodróżniać,teoriainaturastałysię
dwiemaczęściamiświata,apoznaćjemożnabyłopoprzezobiektywneanalizy,
aniesubiektywnedoświadczenie.Wiedza,którauprzedniowydawałasięnie
miećgranic,zostałapoddanakontroli.
7
Wiekosiemnastyprzyniósłkolejnyprzełom.Nowożytnaepistemepoj-
mowałarzeczyjakoorganicznestrukturyoróżnychpoziomachzłożoności,
pozostającewstosunkudosiebiewrozmaitychrelacjach.Zasadamiorgani-
zującymiwtrójwymiarowejprzestrzenistałysięanalogiaiseria.Związek
pomiędzyposzczególnymistrukturaminieopierałsięnatożsamościlubiden-
tycznościposzczególnychczęści,alenapodobieństwiegłębokichrelacjipo-
międzyczęściamiispełnianymiprzezniefunkcjami.
8
Odrewolucjifrancuskiejnastąpiłatransformacjapraktykmuzealnych
imożnamówićoukonstytuowaniusięnowejinstytucji:„muzeumdyscypli-
nującego”(disciplinarymuseum).Nowożytnepaństwozaczęłopostrzegaćspołe-
czeństwowkategoriach„zasobówludzkich”(resources).Nowamatrycakultu-
ralnaumieściłamuzeumwsieciinstytucji,nadktórymipatronatobjęłopaństwo.
Powstałytechnologiedyscyplinujące,kontrolujące,monitorująceizabezpie-
czające.
Muzeumjakoaparatdyscyplinującypowołałodożycianieznanywcześniej
zbióropozycjiwobrębienowegoreżimuprawdy(nowejracjonalności):prywat-
ny/publiczny,zamknięty/otwarty,tyrania/wolność,zabobon/wiedza,dziedzi-
czonebogactwo/odwaga(cnota).Muzeumstałosiękluczowyminstrumentem
umożliwiającymkreowaniehierarchiiwartości,dyskredytującejancienrégime
igloryfikującejRepublikę.Kolekcjeskonfiskowanetyranomistanowiące
uprzedniowłasnośćkrólówterazbyłydostępnewszystkim,conajlepiej
symbolizowałoprzesunięciewładzy.
Wramachnowejinstytucjipojawiłysięnieznanedawniej,funkcjonalne
podziały.Wcześniejkolekcjonowanieioglądaniebyłyróżnymiaspektamitej
samejpraktykiidotyczyłyniewielkiegokręguosób:arystokracji,uczonych
ikupców.Obiektynabywanoipokazywanowobrębiejednejgrupyspołecznej.
Teraz–wrazkoncepcjąmuzeumjakoinstrumentudemokratycznejedukacji
„mas”i„obywateli”–ekspozycjaprzeniosłasięnaszerszątrybunę.Wystawę
moglioglądaćludzie,którzynieznalisięnaprocesiekolekcjonowaniainie
pochodziliztychsamychgrupspołecznych,cokolekcjonerzy.Powstałpodział–
7WnikliwąanalizętegoetapurozwojukolekcjiprezentujeKrzysztofPomianwswejklasycznej
pracyZbieraczeiosobliwości.Paryż–Wenecja.XVI–XVIIIwiek,przeł.AndrzejPieńkos,Wydawnictwo
UniwersytetuMariiCurie-Skłodowskiej,Lublin2001.
8ElieanHooper-Greenhill,MuseumsandtheShapingofKnowledge,op.cit.,s.12–18.Koncepcja
MichelaFoucaulta,patrz:idem,Słowairzeczy.Archeologianaukhumanistycznych,przeł.Tadeusz
Komendant,słowo/obrazterytoria,Gdańsk2006.
