Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćhistoryczna
35
nychwpamięciautobiograficznej-wjakimstopniusąonezaczerpniętezwłas-
negodoświadczenia,awjakimpochodząodinnych?Kolejnypoziomtofunkcje
pamięciautobiograficznej.Wreszcienakońcurozpatrywanyjestmechanizm
uruchamianiapamięci,częstozwiązanyzdziałaniamipochodzącymizzewnątrz
(np.rolamediów).
Psychologowieoferująnamzatemrozumieniepamięcijakopewnegoprocesu
rządzącegosięokreślonymiregułamiocharakterzewdużymstopniuuniwersal-
nym.Ichbadaniazwracająuwagęnaskomplikowanąstrukturęprzechowywanych
wpamięciwspomnień(niezawszemusząonebezpośredniowynikaćznaszych
doświadczeń)oraznakulturowozapośredniczonymechanizmichprzywoływa-
niaiinterpretowania.Winnymkontekściewracatustawianewielokrotniepy-
tanie:czypamięćojakimśzdarzeniujestnasząindywidualnąpamięcią,czyteż
pamiętamyto,cokażenampamiętaćspołeczeństwo/kultura?
Chociażkażdezzarysowanychtustanowiskwyrastazinnychzałożeńteo-
retyczno-metodologicznych,niepowinnonamtoprzysłaniaćfaktu,żezakaż-
dymrazemmówimyidyskutujemyopamięci.Choćużywamyniekiedyróżnią-
cychsięodsiebiejęzykówimetod,należypodkreślić,żewspomnianepodejścia,
chcącniechcąc,wzajemniesięwspierająiuzupełniają.Wsposóbnaturalny
koncentrującesięnateraźniejszościspojrzeniesocjologicznedopełnianejest
przeznzanurzone”wprzeszłościujęciekulturowo-historyczne.Obazaś,niekie-
dynazbytspekulatywne,mogąodnaleźćdlasiebieswoistymechanizmkontrolny
wujęciupsychologicznym.
Żyjemywczasachnrewanżupamięci”ijejwzrastającejroliwżyciuspołecz-
nym.Częstostrachprzedhistoriątonaszaobronakomfortupamięci.Tenkom-
fort,obudowanymitami,traktujemyjakoelementwspółczesnejautodefinicji
-indywidualnejigrupowej.Pamięćhistorycznastajesiętworzywem,zktórego
próbujemykonstruowaćnaszątożsamośćeuropejską,regionalną,wreszciena-
rodową.Przykłademtejpierwszejmogąbyćróżneinicjatywybudowypamięci
transnarodowej.Uznajesięwzwiązkuztym,żepewnewydarzeniaprzestająbyć
własnościąjednejgrupynarodowej,astająsięczęściąwspólnotyszerszej,paneu-
ropejskiej(Holocaust,IIwojnaświatowa).Egzemplifikacjądrugiejjestchociażby
współtworzonynaszersząskalęconajmniejodlat80.ubiegłegowiekudyskurs
dotyczącyEuropyŚrodkowejczyŚrodkowo-Wschodniej.Wedługjegozwolenni-
kówuznajesię,żekrajetejczęściEuropyłączyrodzajwspólnejtożsamości,wy-
rastającejzpodobnychdoświadczeńhistorycznych.Najczęściejjednakpamięć
historycznasłużydointegracjiwspólnotynarodowej,czegoprzykłademmogą
byćprzemianywpolskiejpamięciprzeszłościpo1989r.
Efektemszerokorozumianejninstrumentalizacji”pamięcihistorycznejjest
fakt,żewprzestrzenipublicznejrywalizujązesobąjejróżnewizje.Nieunika-
myprzytymwartościowania.Wzwiązkuztympiszesięopamięcindobrej”
inzłej”
,nzdrowej”inchorobliwej”
,nwyzwalającej”inobsesyjnej”.Różnewersje
