Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dYSKURSROZSZERZOnYWTRYbiEKOnTRFAKTYCZnYM...
15
niasprzężeniewymiaruestetycznegozeksperymentalizmemorazindeks
innowacyjności110
–Aspektontologicznyiepistemologiczny:kontrfaktycznośćwobec
sporuokonstruktywizmiwdebacienatemateksplikacjipojęciaprzyczy-
nowości,zrozważaniaminatematwyobraźnihistorycznejwtle120
–Narracjarozszerzonawtrybiekontrfaktycznymjakoekspozycja
alternatywnościwstylumyślowymadekwatnymwsytuacjikryzysowej.
KOnTRFAKTYCZnOŚĆWHiSTORiOGRAFii.
TROPYLEGiTYMiZACYJnE
ArsLullica–tonajczęstszyzarzutprzeciwkoprocederowikontrfak-
tyczności.Aczkolwiekówstarożytnywzorzeckombinatorykilogicznej
sprowadzasięczęstowtakimargumenciedostwierdzeniaoimagina-
riach,któreflconajwyżejznamionująbogactwowyobraźniautora,niesą
jednakwiążącedlaformułowaniahipotezotym,comogłosiębyłowy-
darzyćwmiejscetego,corzeczywiściezaszłoicobysięstało,gdybydo-
szłydoskutkuokreślone,nieurzeczywistnionezdarzenia,aokreślone
rzeczywistebynienastąpiły”13.Coznaczy,żehipotezyteniesąwiążą-
ce?Postawmyzatempytanie:Jakpowstająfaktyhistoryczne?Czyhi-
explanation)–zob.TheHistoryandNarrativeReader,G.Roberts(ed.),Routledge,London–
NewYork2001,s.436.
11Por.U.Eco,Podrugiejstronielustraś,s.128,231,190.Afirmowanedziśpojęcieflin-
nowacji”rozważałbyłjużFrancisBacon(1561–1626),mimowolnietworzącwzórstylupro-
blematyzowaniaaktualnychdogmatówidostojnychbanałów(awzórtenzregułyuobecnia
kontrfaktyczność,którejtrwałymindeksemjestprzecieżczas).Innowacyjnośćjakopierw-
szorzędnawartość,idearegulatywna,zasadniczypunktodniesieniawszelkiejparametry-
zacji?Asthebirthoflivingcreaturesatfrstareillshapen,soareallinnovations,whicharethe
birthsoftime[flPodobniejaknoworodkiuistotżywychpoczątkowomająkształtynieforem-
ne,takteżjestzwszelkimiinnowacjami,którerodziczas”].flCzasbowiemjestnajwięk-
szymtwórcąrzeczynowych”,zarazemjednakflto,cozostałoustalonezwyczajem,choćby
niebyłodobre,conajmniejodpowiadawarunkom;[ś]Nowerzeczynatomiast[ś]choć
sąpomocneprzezswojąużyteczność,[ś]podobniejakcudzoziemcysąwięcejpodziwia-
ne,amniejdarzonesympatią.Wszystkotojestprawdą,jeśliczasysąspokojne;gdynato-
miastprzeciwnie,wszystkosięzmieniaikłębi,touporczywezachowaniezwyczajuwy-
wołujetakiesamozamieszanie,jakinnowacja[ś].Dobrzewięcbybyło,gdybyludzie
wswoichinnowacjachszlizaprzykłademsamegoczasu,którywrzeczysamejwpro-
wadzawielerzeczynowych,leczspokojnieitakstopniowo,żetozaledwiemożnaspo-
strzec”–postulattendotyczytakżekwestiituomawianej.F.Bacon,Oinnowacjach,[w:]
Eseje,przeł.Cz.Znamierowski,Warszawa1959,s.105–106.
12Zob.M.Woźniak,Przeszłośćjakoprzedmiotkonstrukcji.Oroliwyobraźniwbadaniach
historycznych,Lublin2010.
13Demandt,Historianiebyła...,s.50.
